روسیه یا غرب؛ برنده این شطرنج مرگبار کیست؟
به گزارش گلونی کانال تلگرامی امتداد به نقل از محمد رهبری، دانشجوی دکتری علوم سیاسی، نوشت:
چرا روسیه به اوکراین حمله کرد؟
یک قرن پیش، جغرافی‌دان بریتانیایی، هالفورد مکیندر ادعا کرد که هرکس بر هارتلند، یعنی اروپای شرقی حکومت کند، می‌تواند بر کل جهان تسلط پیدا کند چرا که این منطقه از مزایای ژئوپلتیکی عظیمی برای ارتش‌ها برخوردار است که به تسلط بر اروپا، آفریقا و آسیا منجر خواهد شد.
این نظریات مکیندر، تأثیر عمیقی بر سیاستمداران جهان گذاشت به طوری که برخی معتقدند نظریات او زیر بنای شکل‌گیری ناتو و سیاست ایالات متحده در دوران جنگ سرد بود.
البته با توسعه بمب‌افکن‌ها و کاربرد آن‌ها در خلال جنگ جهانی دوم، مکیندر نظر خود را اصلاح کرد و در سال ۱۹۴۳ تسلط بر ۵ منطقه مختلف را برای تسلط بر کل جهان، ضروری دانست که اروپای شرقی همچنان مهمترین آن بود.
روسیه یا غرب؛ برنده این شطرنج مرگبار کیست؟
امروزه به دلیل توسعه فناوری‌های نظامی و سایبری، اهمیت اروپای شرقی که اوکراین را شامل می‌شود به اندازه گذشته نیست؛ اما آن منطقه به لحاظ استراتژیک هنوز منطقه مهمی است.
برژینسکی، ژئواستراتژیت آمریکایی سال‌ها بعد از نظریات مکیندر در سال ۱۹۹۷ در کتاب «صفحه شطرنج بزرگ» در مورد نسبت اوکراین و روسیه نوشت که روسیه بدون اوکراین یک قدرت منطقه‌ای خواهد بود اما با داشتن اوکراین به یک قدرت جهانی تبدیل می‌شود.
البته اوکراین مزیت‌های اقتصادی مهمی هم دارد؛ روسیه و اوکراین با هم یک چهارم کل صادرات گندم جهان را دارند و ۸۰ درصد از صادرات جهانی روغن آفتاب‌گردان را. حمله به اوکراین علاوه بر انگیزه‌های ژئوپلتیکی و اقتصادی، دلایل ناسیونالیستی و الهیاتی هم دارد.
در کنار همه این‌ها، روسیه نزدیکی ناتو به خودش را یک تهدید حساب می‌کند و یکی از دلایل حمله‌اش به اوکراین به همین موضوع برمی‌گردد.
اوکراین در مسیر عضویت ناتو بود و روسیه اگر می‌خواست بدون درگیری مستقیم با ناتو به اوکراین حمله کند، احتمالا چندان دیرتر از این نمی‌توانست عمل کند.
نتیجه جنگ چه خواهد شد؟
کشورهای غربی پس از پایان جنگ سرد، در مسیری قرار گرفتند که به دلیل هزینه‌های بسیار بالای جنگ، اکنون از هرگونه جنگی گریزان هستند و به همین دلیل با قدرت اقتصادی که دارند سعی دارند تا پوتین و روسیه را از پای درآورند.
اما روسیه برای جنگ آماده‌تر به نظر می‌رسد و به همین خاطر با افزایش تنش‌های نظامی، حتی در برابر اقدامات اقتصادی غرب، سعی در مدیریت بحران به نفع خودش دارد.
دستور پوتین مبنی بر آماده‌باش نیروهای هسته‌ای روسیه، در همین راستا قابل ارزیابی است.
پوتین سعی دارد با افزایش تنش، اروپای گریزان از جنگ را بترساند تا بتواند امتیاز بیشتری بگیرد.
این شرایط مانند بازی chicken game در نظریه بازی‌هاست که در آن هرکس زودتر عقب بکشد بازنده است؛ اما اگر هیچ‌یک از طرفین عقب نکشند، ممکن است یک فاجعه رخ دهد.
بنابراین نتیجه بازی به هوشمندی طرفین بستگی دارد. پوتین نشان داده که کاراکتر هوشمندی است که توانسته روسیه را از افتضاحی نجات بدهد که بعد از سقوط شوروی دچارش بود و به یکی از قدرتمندترین سیاستمداران جهان تبدیل شود و حتما پیش‌بینی تحریم‌های غرب را باید کرده باشد.
در مورد هوشمندی غرب نیز نمی‌توان تردید داشت.
روسیه یا غرب؛ برنده این شطرنج مرگبار کیست؟
شرایط پیچیده است و نمی‌توان به راحتی آینده این جنگ را پیش‌بینی کرد. هر سخنی که از الان نتیجه جنگ را به طور قطعی پیش‌بینی می‌کند احتمالا از آرزوهای گوینده نشأت می‌گیرد.
نه پوتین مرد احمق و دائم‌الخمری است که همسرش را کتک می‌زند نه غرب ضعیف و بی‌دست و پا است.
برای این که بتوانیم بگوییم چه خواهد شد، باید بدانیم چه در سر پوتین است و تا کجا پیش خواهد رفت؟
همچنین باید بدانیم که آیا رهبران غربی می‌دانند در ذهن پوتین چه می‌گذرد یا نه که بتوانند با آن مقابله کنند؟
ما هیچ‌یک از این‌ها را الان نمی‌دانیم و فقط حدس‌هایی می‌توانیم بزنیم. روزهای آینده بهتر ذهنیت شطرنج‌بازان قهار و میزان هوشمندی آن‌ها را نشان خواهد داد.
نتیجه این جنگ هر چه باشد، بر سیاست داخلی ما نیز اثرگذار خواهد بود؛ خصوصا اگر روسیه شکست بخورد اثراتش در داخل نیز نمایان خواهد شد.
در این میان باید حواس‌مان باشد که در این منازعه، هیچ رسانه‌ای بی‌طرف نیست. این روزها بیشترین میزان اخبار جعلی توسط رسانه‌های جریان اصلی در خارج و رسانه‌های حامی روسیه و رسانه‌های داخلی در غالب خبر، عکس و فیلم منتشر می‌شود.
بنابراین ضرورت دارد هر خبری را با رویکرد انتقادی مطالعه کنیم و بدانیم که گوینده لزوما همه حقیقت را به ما نمی‌گوید و یا در بیان آن بزرگ‌نمایی می‌کند و پشت هر خبر، سناریویی درکار است.
همچنین بخوانید:
حمله روسیه به اوکراین و مسئله ایران
حمله روسیه به اوکراین از منظر حقوق بین الملل
روسیه از اوکراین و چین از تایوان چه می‌خواهد؟
پایان پیام
ایرانی‌ها چه دغدغه‌هایی دارند؟
اینجا را ببینید