با ریشه واژه دچار آشنا شوید

با ریشه واژه دچار آشنا شوید

به گزارش گلونی موسسه لغت‌نامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی دانشگاه تهران در توضیح سلسله نوشتار واژه‌شناسی می‌نویسد:

«یک فنجان واژه‌شناسی» سلسله یادداشت‌هایی است که به کالبدشکافیِ برخی واژه‌های رایج در فارسی می‌پردازد و چند و چونِ پیدایش و تحولِ آن‌ها را می‌کاود.

این یادداشت‌ها را آقای بهروز صفرزاده، از اعضای هیئتِ مؤلفانِ مؤسسه لغت‌نامه دهخدا، نوشته و هر هفته یکی از آن‌ها در وب‌گاه و شبکه‌های اجتماعیِ مؤسسه لغت‌نامه دهخدا منتشر می‌شود.

امیدواریم هر فنجان از این واژه‌شناسی به کام‌تان گوارا باشد.»

در پنجاهمین یادداشت واژه‌شناسی و در توضیح ریشه واژه دچار آمده است:

«وقتی دچارِ چیزی می‌شوید، گرفتارِ آن یا مبتلا به آن می‌شوید: دچارِ بحران/ قحطی/ بیماری شدن.

اگر بگویم واژه «دچار» از دو عدد تشکیل شده است، شاید فکر کنید دارم شوخی می‌کنم. اما خواهید دید که حقیقت را می‌گویم.

واژه «دچار» در اصل «دوچار» (دو + چار) یا «دوچهار» (دو + چهار) بوده و در متونِ کهنِ فارسی هم با همین دو املای اخیر آمده است.

ماجرا از این قرار است که وقتی شما با کسی رو به رو می‌شوید، دو چشمِ شما در برابرِ دو چشمِ او قرار می‌گیرند و به این ترتیب دو چهار می‌شود. به عبارتِ دیگر دو دو تا چار تا می‌شود.

در قدیم فعلِ مرکبِ «دوچار خوردن» یا «دوچار زدن» یا «دوچار شدن» به معنیِ رو به رو شدن و تلاقی کردن و برخورد کردن به کار می‌رفت:

با لشکرِ تاتار دوچار زد. (تاریخ جهان‌گشای)

روزی شیری در طلبِ شکاری می‌گشت، پیلی مست با او دوچهار شد. (کلیله و دمنه)

روزی خجسته بالای بام تماشای عام می‌کرد، دو چشمِ او با دو چشمِ مَلِک‌زاده دوچار شد. (طوطی‌نامه ضیای نَخشَبی)»

گفتنی است شناخت واژگان و آشنایی با زبان فارسی، همانند سایر مولفه‌های هویتی، به افراد کمک می‌کند تا بتوانند علاوه بر یادگیری، آن را به دیگران هم منتقل کنند.

لغت‌نامه دهخدا کتابی جامع شامل شرح و معنی واژگان زبان فارسی است که می‌توانید از آن برای واژه‌شناسی استفاده کنید.

این لغت‌نامه، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین اثر علی‌اکبر دهخداست، که بیش از ۴۰ سال از عمر او صرف آن شد.

مطالب دیگر واژه‌شناسی را از این لینک بخوانید.

پایان پیام

ایرانی‌ها چه دغدغه‌هایی دارند؟
اینجا را ببینید