با ریشه واژه مردمک آشنا شوید
به گزارش گلونی موسسه لغت‌نامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی دانشگاه تهران در توضیح سلسله نوشتار واژه‌شناسی می‌نویسد:
«یک فنجان واژه‌شناسی» سلسله یادداشت‌هایی است که به کالبدشکافیِ برخی واژه‌های رایج در فارسی می‌پردازد و چند و چونِ پیدایش و تحولِ آن‌ها را می‌کاود.
این یادداشت‌ها را آقای بهروز صفرزاده، از اعضای هیئتِ مؤلفانِ مؤسسه لغت‌نامه دهخدا، نوشته و هر هفته یکی از آن‌ها در وب‌گاه و شبکه‌های اجتماعیِ مؤسسه لغت‌نامه دهخدا منتشر می‌شود.
امیدواریم هر فنجان از این واژه‌شناسی به کام‌تان گوارا باشد.»
در شصت و دومین یادداشت واژه‌شناسی و در توضیح ریشه واژه مردمک آمده است:
«واژه «مردمک» از دو جزء تشکیل شده است:
مردم (آدم؛ انسان) + -َ ک (پس‌وند).
وقتی در آینه به چشمتان نگاه می‌کنید، در دریچۀ وسطِ آن تصویرِ بسیار ریزِ خودتان را می‌بینید. این تصویرِ ریز را از قدیم «مردمک» یا «مردمِ چشم» یا «مردمِ دیده» نامیده‌اند، یعنی انسانِ کوچک.
واژه «مردم» به معنیِ آدم و انسان در متونِ کهنِ فارسی فراوان به کار رفته است.
حافظ می‌گوید:
»مردمِ چشمم به خون آغشته شد/ در کجا این ظلم بر انسان کنند؟»
این دریچه وسطِ چشم و تصویرِ ریزش را در عربی «إنسان العَین» می‌نامند.
معادلِ انگلیسیِ «مردمک» یعنی pupil از ریشه لاتینی و به معنیِ عروسکِ ریز است. اروپاییان این تصویرِ ریز را به عروسک تشبیه کرده‌اند.»
گفتنی است شناخت واژگان و آشنایی با زبان فارسی، همانند سایر مولفه‌های هویتی، به افراد کمک می‌کند تا بتوانند علاوه بر یادگیری، آن را به دیگران هم منتقل کنند.
لغت‌نامه دهخدا کتابی جامع شامل شرح و معنی واژگان زبان فارسی است که می‌توانید از آن برای واژه‌شناسی استفاده کنید.
این لغت‌نامه، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین اثر علی‌اکبر دهخداست، که بیش از ۴۰ سال از عمر او صرف آن شد.
مطالب دیگر واژه‌شناسی را از این لینک بخوانید.
همچنین بخوانید:
جوهر لق درست نیست جعلق درست است
زبان فارسی و جوکر؛ نمایش واقعی از بی‌اعتنایی
یعقوب لیث صفاری و احیای شعر فارسی در تاریخ
زبان فارسی در خانه آبا و اجدادی غریب است
پایان پیام
ایرانی‌ها چه دغدغه‌هایی دارند؟
اینجا را ببینید