محمدرضا شجریان اسطوره موسیقی شرق

در ۱۰ تیر ۱۴۰۲ 0

به گزارش گلونی خیلی عجیب نیست که این روزها کتابی پس از گذشتن از مرحله‌های مجوز گرفتن از وزارت ارشاد بگذرد و منتشر شود، آن‌وقت چون درباره استاد محمدرضا شجریان است، به محاق برود؛ اما غریب و تاسف‌بار است.

یکی از دوستان ما سرمایه‌اش را گذاشته و کتاب سنگینی درباره خسرو آواز ایران، محمدرضا شجریان، منتشر کرده که ارزشمند است و جای تحسین دارد.

من این کار از دستم برمی‌آمد که یک نسخه از آن را تهیه کنم و به شما نیز معرفی‌اش کنم. شما هم لطفا هر جا از دستتان بر آمد، معرفی‌اش کنید.

اسطوره موسیقی شرق

کتاب «اسطوره موسیقی شرق» به‌عنوان ادامه کتاب «خسرو خوبان»؛ در قالب کتاب وزین دیگری درباره استاد «محمدرضا شجریان» منتشر شد.

مهران حبیبی‌نژاد، مؤلف این کتاب، در کتاب «خسرو خوبان» به کارها و آثار استاد شجریان تا سال ۱۳۸۳ پرداخته بود، حال در کتاب «اسطوره موسیقی شرق» که در تکمیل کتاب «خسرو خوبان»، تالیف و منتشر شده، به فعالیت‌های استاد آواز ایران، نظیر انتشار آلبوم‌های «جام تهی»، «ساز خاموش»، «سرود مهر»، «غوغای عشقبازان»، «آه باران»، «رندان مست»، «مرغ خوشخوان»، «خراسانیات» و «طریق عشق» و همچنین سازهای ابداعی شجریان پرداخته است.

در این کتاب شعر و کلام مربوط به آواز و تصنیف‌های آثار استاد شجریان از سال ۸۳ به بعد نیز قرار گرفته است.

کتاب «اسطوره موسیقی شرق» البته مجموعه‌ای از نوشته‌های دیگران را هم درباره استاد شجریان شامل می‌شود؛ متن‌هایی که تنها تمجید و ستایش یک شخص از استاد محمدرضا شجریان نیست.

این گفته‌ها و دل‌نوشته‌ها از بسیاری از هنرمندان، استادان دانشگاه، موسیقیدانان، نویسندگان، پژوهشگران، شاعران، خبرنگاران داخلی و خارجی و حتی سیاستمداران درباره شخصیت چندوجهی استاد شجریان، متأثر از صدای ملکوتی او و آفرینش آثار فاخر و کم‌نظیر در پنج دهه موسیقی آوازی ایران است.

مؤلف کتاب می‌گوید، گردآوری این متن‌ها حدود دو سال طول کشیده؛ چراکه در میان هنرمندان، کمتر دیده‌ایم که طیف وسیعی از جامعه درباره یک شخصیت هنری تا این حد سخن برانند و از هنر و عظمت کار او بگویند.

همچنین تعداد قابل توجهی از شاعران نیز در سوگ و ستایش شجریان، شعرهایی سروده‌اند که همگی در این کتاب آمده‌ است.

عکس‌های متعدد و متنوع از شجریان و دیگر چهره‌های موسیقی و فرهنگ و هنر ایران، از دیگر ویژگی‌های قابل توجه کتاب یادشده است.

مهران حبیبی‌نژاد، مؤلف کتاب‌های «خسرو خوبان» و «اسطوره موسیقی شرق» در زمینه تالیف کتاب‌هایش درباره بزرگان موسیقی ایران، شیوه خاصی دارد که در کتاب‌های «آوای مهرآیین» درباره «پرویز مشکاتیان»، «آرشه‌های سحرانگیز عاشقانه» درباره «حبیب‌الله بدیعی»، «در پرده‌ساز همایون» درباره «همایون خرّم» و «نغمه‌سازِ جاودان» درباره «علی تجویدی» نیز به کار بسته است.

این پژوهشگر در کتاب‌هایش درباره هنرمندان، گفت‌وگوهای آنها، صحبت‌هایی که دیگران درباره آنها دارند، تاثیرهایی که از هنرمندان دیگر گرفته‌اند، استادانی که در محضر یا کنارشان تجربه کسب کرده‌اند، آثاری که خلق کرده‌اند و دیدگاه‌ها و نقد و نظرهای هنرمندان دیگر را درباره این بزرگان، گرد هم می‌آورد.

هرچند بحث «محمدرضا شجریان» با دیگر هنرمندانی که نامشان ذکر شد، تفاوت‌هایی دارد.

استاد تجوریدی، بدیعی، خرم و مشکاتیان، همگی آهنگساز یا نوازنده بوده‌اند ولی شجریان شخصیتی چندوجهی داشته که او را نسبت به هنرمندان دیگر، متفاوت می‌کند.

حبیبی‌نژاد معتقد است «درباره شجریان باید مقاله و رساله‌های متعدد نوشته شود و احتمالا سال‌ها بعد همان‌طور که محققان درباره بزرگانی مانند سعدی و حافظ بسیار نوشته‌اند، درباره محمدرضا شجریان هم همین‌گونه خواهد شد؛ زیرا شجریان نیز در رده همین بزرگان قرار دارد و هر چه درباره او گفته شود، کم است.»

مهران حبیبی‌نژاد، مؤلف کتاب‌های «خسرو خوبان» و «اسطوره موسیقی شرق» در رشته زبان و ادبیات فارسی تحصیل کرده و در دهه ۷۰ فعالیت فرهنگی خود را در حوزه هنر آغاز کرده است.

او با مطالعه در زمینه متون کهن، نخستین اثرش را که تصحیح دیوان عمادی شهریاری بوده، در سال ۱۳۸۱ منتشر کرده است.

او به خاطر‌ علاقه فراوان به موسیقی کلاسیک و اصیل ایرانی، به‌ویژه آواز شجریان، درباره او و زندگی هنری اش آثاری تدوین و منتشر کرد: سال ۱۳۸۳ کتاب «لطیفه نهانی» (گزیده گفت‌وگوها و نقد و نظرهایی درباره استاد محمدرضا شجریان) و نیز کتاب «شور ترانه» (مجموعه‌ای از تصنیف‌های استاد شجریان) را با تایید و اجازه خود محمدرضا شجریان تألیف و منتشر کرد.

او تاکنون حدود ۳۰ عنوان کتاب در حوزه زندگی هنری موسیقیدانان بزرگ ایران از جمله پرویز یاحقی، پرویز مشکاتیان، همایون خرم، حبیب الله بدیعی، علی تجویدی، اکبر گلپایگانی، بانو دلکش و غیره و نیز در زمینه متون کهن پارسی منتشر کرده است.