بررسی مجموعه آسبادهای رنده سیستان
به گزارش گلونی بشر در طول زندگی خود همواره در تعامل با محیط بوده و رشد و گسترش تمدن بشری در بستر محیط طبیعی و توانایی بهره‌برداری با آن به‌وقوع پیوسته است.
در این میان تکنولوژی استفاده از پدیده‌های طبیعی در مناطق مختلف، ازجمله مظاهر هم‌سویی انسان با محیط پیرامونی است.
یکی از این تکنولوژی‌ها، ساخت و بهره‌برداری از آسباد است که تا به امروز قدیمی‌ترین نمونه آن مربوط به تمدن ایرانی می‌شود.
سیستان را محل ابداع آسباد می‌دانند و امروزه بقایای زیادی از آسبادهای تاریخی در آن وجود دارد؛ هرچند شناخته‌شده‌ترین آسبادهای سیستان مربوط به مجموعه صفوی حوضدار است، اما در منطقه رنده واقع شمال شرقی سیستان مجموعه‌ای دیگر از آسبادها وجود دارد که برخی از آن‌ها در جایگاه منحصربه‌فردترین این نوع سازه‌های کشور قرار دارد.
با وجود اهمیت این منطقه، تاکنون تحقیقی جامع درمورد آن، به‌ویژه درمورد قدمت، ساختارهای معماری و مقایسه سبک‌شناسی آن صورت نگرفته است؛ از این‌رو در این پژوهش نگارندگان با تکیه‌بر مطالعات میدانی و بررسی، اقدام به برداشت پلان، مطالعه معماری و گردآوری اطلاعات مورد نیاز نموده و ازسوی دیگر با مطالعات تطبیقی، در جهت نیل به هدف اصلی پژوهش، یعنی درنهایت با تجزیه و تحلیل اطلاعات اولیه، به مطالعه جامع ساختار معماری آسبادها و آثار دیگر مجموعه رنده می‌پردازد.
براساس این پژوهش برای اولین‌بار پلان این سازه منحصربه‌فرد با بررسی دقیق شواهد معماری، ترسیم و بازخوانی شد.
نتایج حاکی از آن است که قدمت آسبادها و مجموعه محوطه‌های منطقه رنده، بیشتر از آسبادهای منطقه حوضدار بوده و مربوط به قرون ۶ تا ۹ه.ق. می‌گردد.
این مجموعه دربردارنده بیشترین تعداد آسباد مربوط به قرون میانه اسلامی است که براساس همین می‌توان آن را بزرگ‌ترین مجموعه تولید آرد منطقه معرفی نمود.
در این‌میان، آسباد معروف به «سه‌پره» بزرگ‌ترین آسباد شناخته شده شرق ایران است که در دوره‌های بعد، نوع و سبک معماری آن با حذف حیاط جانبی و اتاق انبارهای پیرامون آن، در آسبادهای صفوی منطقه حوضدار، تداوم یافته است.
نویسندگان: جواد علایی مقدم، سید رسول موسوی حاجی
با معماری ایرانی و ویژگی آن بیشتر آشنا شوید
پایان پیام