وقتی روزگار به کام حافظ رقم نخورد

وقتی روزگار به کام حافظ رقم نخورد

به گزارش گلونی در کانال بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار نامه‌ای از قاسم غنی به دکتر محمود افشار منتشر شده است.

درباره غزلی که به استقبال غزل حافظ سروده بود

«… مرقومه محبت‌آمیز به ضمیمه غزل شیوا که از یکی از غزل‌های بسیار مؤثر حافظ استقبال شده است زیارت گردید. از یادآوری و اظهار مرحمت کمال تشکر حاصل گردید. به‌طوری که خاطرتان مستحضر است به قرائن مؤکده از غزل‌های دوره پیری خواجه است و به اقرب احتمالات در اوائل سال ۷۹۰ هجری یعنی پس از مراجعت امیر تیمور از شیراز (سفر اول) که در غرّه محرم ۷۹۰ از شیراز به طرف ترکستان رفت و پنج سال بعد دوباره به شیراز آمده خاندان آل مظفر را یکسره نابود کرد و شاه منصور در آن زد و خوردها کشته شد. همین حافظی که قبلاً هوس پادشاه مقتدری می‌کرد که سرانجامی به هرج و مرج و برآشفتگی اوضاع بدهد و آرزو می‌کرد امیر تیمور چنان‌که در خراسان و مازندران و هرات آرامشی به وجود آورد و در شیراز هم بلکه همان آرامش پیدا شود و به این هوس از فرط دلتنگی اوضاع می‌گفت:

خیز تا خاطر بدان ترک سمرقندی دهیم
کز نسیمش بوی جوی مولیان آید همی

حال بعد از توجه تیمور در اواخر سال ۷۸۹ قمری به عراق و قتل عام اصفهان و ظلم و بی‌باکی ترکان در تمام آن صفحات و تسلط بر شیراز پس از مراجعت او می‌گوید: «ازین سموم که بر طرف بوستان بگذشت» یا «مزاج دهر تبه شد درین بلا حافظ».

وقتی روزگار به کام حافظ رقم نخورد

دوره شاه شجاع در فارس دوره آرامش نسبی است. پس از مرگ او در ۷۸۶ افراد خاندان آل مظفر در یزد و کرمان و شیراز و اصفهان و ابرقوه و غیره به جان یکدیگر می‌افتند. دائماً قتل و کشتار و کور ساختن و هزار بلای دیگر است. ضعف حکومت سبب تسلط اهل ریا و نفاق است چندان‌که حافظ در بسیاری از غزل‌های خود زبان احساسات خود و مردم هم‌عصر است. هوس حکومت قوی و ثابت می‌کند و در غزل بسیار سوزناکی می‌گوید:

سینه مالامال درد است ای دریغا مرهمی
دل ز تنهایی به جان آمد خدا را همدمی

چشم آسایش که دارد از سپهر تیزرو
ساقیا جامی به من ده تا بیاسایم دمی

ولی متأسفانه آن ترک سمرقندی می‌آید و برخلاف انتظار او زمین و آسمان را به ناله درمی‌آورد.

به هر حال بسیار بسیار غزل خوبی سروده‌اید و حقیقتاً لذت بردم و بر طبع وقاد آفرین گفتم.»

قاسم غنی
۱۱ خرداد ۱۳۲۹

[آینده: سال چهارم (مهر ۱۳۳۸- اردیبهشت ۱۳۳۹)، مؤسس و مدیر مسئول دکتر محمود افشار، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۴۰۱، ص ۳۹۷-۳۹۹ (شماره ششم، اردیبهشت ۱۳۳۹)]

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی، تحکیم وحدت ملّی و تمامیت ارضی

پایان پیام