ایدئولوژی در آجر و کاشی؛ معماری تیموری در قرن بیست و یکم

ایدئولوژی در آجر و کاشی: معماری تیموری در قرن بیست و یکم

به گزارش گلونی النا پاسکالوا در مقاله پیش رو به موضع بسیار قابل تاملی پرداخته است.

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال جمهوری‌های وابسته به آن، هرکدام از جمهوری‌های فوق مسیری مستقل را در جهت تعریف تاریخ و بازسازی یک پیشینه تمدنی آغاز کردند.

بعضی از آنها به جعل تاریخ روی آورده و تعدادی نیز دست‌اندازی به مواریث دیگر تمدن‌های همجوار را راه حلی آسانتر جهت ساختن یک گذشته و پیشینه درخشان برای خود دیدند.

در این میان چند جمهوری واقع در آسیای میانه تقریبا یک مسیر مشترک را طی کردند.

این جمهوری‌ها که عبارت بودند از ازبکستان، ترکمنستان، تاجیکستان، قرقیزستان وقزاقستان، علاوه بر اجرای پروژه‌های عظیم بازسازی و مرمت مواریث معماری وشهرسازی، به ساخت آثاری جدید منطبق بر اصول معماری گذشته نیز اقدام کردند.

جمهوری ازبکستان را در میان جمهوری‌های فوق می‌تواند یکی از شاخص‌ترین نمونه‌ها عنوان کرد.

در این دوره وزارت فرهنگ ازبکستان برنامه‌ای را تعریف کرد که آن را می‌توان الگوی سایر جمهوری‌های فوق در دهه‌های اخیر عنوان نمود.

این کشور در درجه اول حمایت از کاوش‌های باستان شناسی در سایت‌های تاریخی و به ویژه سایت‌های دوره تیموری به بعد را در اولویت اقدامات فرهنگی خود قرار داد.

همزمان با آن، روند بازسازی مجموعه‌های ارزشمند باقی مانده از این دوران آغاز شد. این پروژه‌ها همانند پروژه بازسازی مسجد بی‌بی خانم و همینطور مجموعه شاه زنده در سمرقند را از نظر عظمت می‌توان با بعضی از بزرگترین پروژه‌های عمرانی مقایسه نمود که در کشورهای حاشیه خلیج فارس به طور همزمان در جریان بودند.

با اینکه ایرادات بسیار زیادی به اصول مرمت و بازسازی این مجموعه‌ها وارد است، اما وزارت فرهنگ ازبکستان با هدف کسب هویت و بازیابی پیشینه فرهنگی حاضر به رعایت اصولی محافظه‌کارانه نبود.

آنها حتی در جهت توسعه الگوهای معماری دوره تیموری، اقدام به طراحی و احداث چندین مدرسه مذهبی، مسجد و سایر ابنیه‌ای کردند که تماما با الگوبردای از معماری دوره تیموری احداث شده بود.

این جریان حتی از مرمت عین به عین نیز گامی فراتر نهاده بود، روندی که آن را می‌توان «فرهنگ‌زایی معماری» در قرن بیست‌و یکم نامید.

نویسنده این مقاله به صورت ویژه این جنبه از فرهنگ‌زایی قرن بیست و یکم در کشور ازبکستان را با نگاه به پروژه‌های بزرگ مرمت و بازسازی و ساخت مجموعه‌های جدید، منطبق با الگوهای گذشته مورد بررسی قرار داده است که مطالعه آن خالی از لطف نیست.

برای دانلود مقاله کلیک کنید

با معماری ایرانی و ویژگی آن بیشتر آشنا شوید

پایان پیام