کتاب تاریخ مشروطه ایران و تاثیرگذاری نویسندگان بر نهضت مشروطه
به گزارش گلونی احمد کسروی نویسنده کتاب تاریخ مشروطه ایران است که در سال ۱۳۱۹ انتشار یافت.
این کتاب شکست‌های ایران در برابر روس و انگلیس و رقابت سیاسی و اقتصادی این دو دولت در ایران را مقدمه‌ای بیداری مردم ایران می‌داند.
و پس از آن اقدامات اصلاحی میرزا حسین‌خان سپه‌سالار و میرزا ملکم‌خان را بازبینی کرده و آغاز بیداری در توده مردم ایران را مانند ناظم‌الاسلام کرمانی اعطای امتیاز انحصار توتون و تنباکو از طرف ناصرالدین‌شاه قاجار و مقاومت مردم در برابر این امتیاز و تحریم توتون و تنباکو می‌داند.
او در این‌باره می‌نویسد: «این امتیاز ایران را بسیار زیانمند بود. زیرا فروش همگی توتون و تنباکوی کشور چه در درون و چه در بیرون به یک تن انگلیسی سپرده می‌شد، در برابر آن که سالانه پانزده‌هزار لیره به دولت پردازد و از سود ویژه یک‌چهارم یک دولت را باشد.
در حالی که در عثمانی که توتون و تنباکویش کمتر از ایران باشد، تنها فروش در درون کشور به یک کمپانی واگذار شده بود، در برابر آن که سالانه هفتصد‌هزار لیره به دولت عثمانی بپردازد و از سود نیز پنج‌یک دولت باشد. ببینید جدایی تا به کجاست…».
سپس کسروی به نقش مدرسه‌ها و روزنامه‌ها در بیداری افکار مردم اشاره کرده و روزنامه فارسی اختر چاپ استانبول را ستوده و از خدمات فرهنگی حاج میرزا حسن رشدیه در مورد تاسیس مدرسه به سبک نوین در سال ۱۳۰۵ قمری یاد کرده است.
مسئله وام‌های دولت به روی و انگلیس و رنجور شدن مردم از مستشار بلژیکی که در امور گمرک و مالیه مشغول بودند نیز از عوامل دیگری است که برای به وقوع به پیوستن مشروطه در کتاب کسروی ذکر شده.
جدای از این‌ها احمد کسروی از اقدامات نویسنده روزنامه حبل‌المتین و عبدالرحیم طالب‌اف نویسنده کتاب «احمد» و «مسالک‌المحسنین» و همین‌طور کتاب «سیاحتنامه ایراهیم‌بیگ» نام برده و آن‌ها را انگیزه مردم در ادامه جنبش فکری دانسته است.
روابط ایران و فرانسه؛ ایران به مثابه زمین بازی
پایان پیام
نویسنده: کیمیا قنبری