نقش آتوسا مادر خشایارشا در به سلطنت رسیدن او چه بود؟
تصویر: سردیس سنگی دوران هخامنشی کشف شده در اطراف تخت جمشید؛ این سردیس را به آتوسا منتسب کرده‌اند.
هرودوت در روایت خود خشایارشا را شاه مستبدی به تصویر می‌کشد که با تلاش‌های مادرش آتوسا به قدرت رسیده است.
با این وجود محققانی مانند هنکلمن این مسئله را مورد انتقاد قرارداده‌اند. هنکلمن با توجه به متنی که از الواح باروی تخت جمشید به دست آمده، (متنی متعلق به ۴۹۸ پیش از میلاد یعنی ۱۲ سال پیش از به سلطنت رسیدن خشایارشا) نشان می‌دهد که خشایارشا پیش از به سلطنت رسیدن نیز از پایگاه مهمی خصوصا در شهر پارت برخوردار بوده است.
هرودوت روایت می‌کند که بعد از نبرد ماراتن و کمی قبل از مرگ داریوش خشایارشا به عنوان ولیعهد انتخاب شده است. که همین این روایت هم در تضاد با متن کشف شده در باروی تخت جمشید قرار داد.
متن مذکور نشانگر این است که خشایارشا ۱۲ سال زودتر از تاریخی که هرودوت بیان می‌دارد، به ولایت‌عهدی رسیده است. همین تناقضات درروایت هرودوت می‌تواند ما را به این نتیجه برساند که احتمالا نظر وی مبنی بر تاثیر چشم‌گیر آتوسا بر به سلطنت رسیدن خشایارشا نیز اعتباری ندارد.
حضور آتوسا را در نمایشنامه آیسخولوس به نام پارسیان نیز مشاهده می‌کنیم که در ۴۷۲ پیش از میلاد در آتن به نگارش درآمده است. در این اثر بزرگان پارسی منفعل و بدون اراده در مقابل آتوسا، زنی با شخصیتی برجسته به تصویر کشیده شده است و قصد دارد تا دربار هخامنشی را زیر نفوذ زنان آن دانسته و شکست هخامنشیان را متاثر از زنان معرفی کند.
به وضوح نقش آتوسا در این نمایشنامه نه تاریخی بلکه پیچیده شده در درام است. کما اینکه در نهایت ما نمی‌توانیم بدبینی یونانیان به زنان را در روایت نمایشنامه‌ها و حتی تاریخ انکار کنیم.
پایان پیام
نویسنده: کیمیا قنبری