محل زندگی مغ ها کجا بوده است؟
به گزارش گلونی در کتاب‌ها و گزارش‌هایی که همزمان با ورود عرب‌های مسلمان به ایران تهیه شده، اینطور آمده است که سپاه مسلمانان در شمال ری در دماوند امروزی به دژی رسیدند به نام دژ استوناوند که در تصرف آن به مشکل برخوردند. حاکم این دژ نیز گویا مسمغان نام داشته و توانسته تا مدت‌ها در برابر مهاجمان مقاومت کند تا اینکه بعد از گذشت زمان زیادی در زمان خلیفه منصور یا مهدی عباسی دژ استوناوند گشوده می‌شود.
طی سالیان نوشته‌های تاریخی و افسانه‌های عدیده‌ای حول محور این دژ و مغ ها شکل گرفته است. برخی بر این باورند که دژ استوناوند محل اسکان و استقرار مغ‌ها بوده است.
درباره خود واژه مسمغان هم سخنان و داستان‌های زیادی گفته شده و این خود نمایان‌گر اهمیت این منصب یعنی مغ بزرگ است.
در همین راستا، در وندیداد اوستا، کتاب مقدس زرتشتیان، می‌بینیم که محل سکونت مغان ری نام برده شده. ری که در دوران زمامداری مادها مرکزیت و اهمیتی دینی داشته و مکان استقرار قبیله مغان بوده است.
در کنار تمام این‌ها، باید گوشزد کنیم که شباهت آوایی دشت مغان و این قبیله یعنی قبیله مغ‌ها می‌تواند گاهی ما را به خطا وادارد. چراکه شواهد موجود بیشتر بر این تاکید دارند که مغ‌ها ساکن آذربایجان نبوده و در ری استقرار گزیده بوده اند. کمااینکه نام دشت مغان در اصل موغان بوده و ربطی به کلمه مغ ندارد.
باید یادآور شد مُغ یا مُگ (جمع آن مُغان و موگان) به معنی دانا، عالم، بزرگ، تنها لقب ثبت‌شده از روحانیان غرب ایران در دوره ماد، هخامنشی، اشکانی و ساسانی است. در دوره اشکانی و ساسانی مغ برای موبدان زرتشتی و میترایی و بعضی دیگر ادیان دوران ساسانی و هخامنشی به‌کار می‌رفت. اولین کاربرد مغ در سنگ‌نبشته بیستون و مربوط به گئومات مغ است.
پایان پیام
نویسنده: کیمیا قنبری