اهالی کهنه ماسوله چلنگر بودند
اهالی کهنه ماسوله چلنگر بودند
اهالی کهنه ماسوله چلنگر بودند
به گزارش گلونی برای اکثر ایرانی‌ها شنیدن نام ماسوله به تصویری از خانه‌های پلکانی تاریخی در شهری از استان گیلان ختم می‌شود و شاید نام «کهنه‌ماسوله» کمتر به گوش مردمان رسیده باشد. کهنه‌ماسوله یک منطقه تاریخی محافظت شده در فاصله ۱۰ کیلومتری شمال‌غربی شهر تاریخی ماسوله در کوه‌های ماسوله داغ است که در ارتفاع تقریبی ۲ هزار متری از سطح آب‌های آزاد قرار گرفته است. منطقه‌ای که خاستگاه اولیه مردمان ماسوله بوده است.
این سایت باستانی که به جهت شمال شرقی و جنوب غربی بر بستر تپه‌ای طبیعی متشکل از معادن اصلی قرار گرفته، به دلیل فعالیت معادن بخشی از آن از بین رفته است.
به گفته ولی جهانی مدیرکل میراث‌فرهنگی گیلان: «در حال حاضر آنچه از محوطه کهنه ماسوله باقی مانده، آثار و بقایایی از پی ساختمان‌های قدیمی، قطعات سفالینه، جوش کوره، لاشه سنگ‌ها با گسترشی به شکل L مانند از ضلع جنوب غربی به سمت شمال شرق است.»
این تاریخ‌دان و پژوهشگر گیلانی ادامه می‌دهد: «در معماری کهنه ماسوله از فضای کم و محدود بستر تپه صخره‌ای، بیشترین استفاده را کرده‌اند و سبک معماری شامل فضاهای کوچک و تودرتو مربع یا مستطیل‌شکل با کاربری مسکونی و صنعتی است. آنطور که داده‌های آماری روایت می‌کند، اطلاعات حاصل از کاوش‌های باستان‌شناسی که در دوره‌های قبلی به دست آمده است بیانگر آثاری از بلوک‌های ساختمانی شامل کوره‌هایی در ارتباط با مراحل استحصال آهن و همچنین فضاهایی با کاربری مسکونی است.»
جهانی شرایط اقلیمی منطقه را به شیوه معماری و ساخت‌و‌ساز در کهنه ماسوله تأثیرگذار دانست و معتقد است: «با توجه به سرمای شدید و بادهای سرد، اتاق‌ها و کارگاه‌ها در عمق ۶۰ سانتی‌متری تا یک متری در زمین فرو رفته‌اند و کف اتاق‌ها با لایه‌ای از خاک رس اندود شده‌اند و دیوارها بر روی زمین قرار می‌گیرند که نمایانگر خاک بکر است، از قلوه سنگ‌های بزرگ و کوچک به همراه ملات گل برای ساختن دیوارها استفاده شده است.»
اهالی کهنه ماسوله چلنگر بودند و از طبیعت بهترین بهره را گرفته‌اند
آنطور که مدیرکل میراث‌فرهنگی و باستان شناس استان گیلان بر اساس داده‌های کارشناسانه روایت می‌کند؛ تمام اتاق‌های بزرگ‌تر دارای یک کوره آهنگری از نوع تک مرحله دایره‌ای و مستطیل‌شکل و کوره‌های چهار مرحله‌ای همراه با انبوه زیادی از زغال، چوب نیمه‌سوخته، سرباره آهن، آهن اسفنجی، میخ و نعل اسب است.
او همچنین می‌افزاید: «این سازه‌ها که به شکل چاله‌های گرد و بیضی شکل بوده در داخل صخره حفر شده و دیواره‌ها و کف آن به خوبی تراش خورده است. با مقایسه تطبیقی این سازه با کارگاه‌های چلنگری موجود در شهر ماسوله که هم‌اکنون نیز دایر است، مشخص می‌شود که سازه‌های مکشوفه در فصل جدید کاوش محوطه کهنه‌ماسوله نمونه اولیه و ابتدایی از کارگاه چلنگری است.»
به گفته این پژوهشگر اهالی کهنه ماسوله چلنگر بودند و فضای اکتشافی کهنه‌ماسوله شامل یک دایره حفر شده در دل صخره برای جمع‌آوری آب به منظور خنک کردن ابزار آهنی ساخته شده، یک فضای بزرگ‌تر تقریباً دایره‌ای شکل که توسط چند تخته سنگ کاشته شده در داخل بخش حفرشده صخره‌ای، از هم جدا شده بود و محل نشستن چلنگر و تیز کردن ابزارآلات تولیدی بوده و در این بخش براده فراوان آهن مشاهده شده که دلیل محکمی برای ارائه این نظریه است.
جهانی اضافه می‌کند: «شواهدی از کوره کوچک چلنگری تخریب‌شده به صورت خاک حرارت‌دیده، آثار فراوان زغال و گل کوبیده در بخش بالایی این سازه، بر روی کف صخره طبیعی به دست آمد.»
به عقیده جهانی، با توجه به کشف جدید در محوطه تاریخی کهنه ماسوله، این نتیجه مسجل شده است که ساکنان این محوطه علاوه بر استحصال آهن در کوره‌های موجود، فعالیت ثانوی مربوط به تولید ابزارآلات آهنی را نیز انجام می‌دادند.
پایان پیام
از کهنه‌ماسوله در گلونی بیشتر بخوانید:
کشف آثار مربوط به دوره های اسلامی در محوطه کهنه ماسوله
آغاز سومین فصل از کاوش های باستان شناختی محوطه کهنه ماسوله
کد خبر : 285658 ساعت خبر : 0:12 ق.ظ