ریشه واژه ایران از کجاست؟
به گزارش گلونی امرداد نوشت: موسسه فرهنگی سمرقند برگزارکننده نشست‌هایی علمی با عنوان «هویت فرهنگی ایرانشهر» است.
در این نشست‌ها به بازشناسی مفهومی پرداخته خواهد شد که در ایران باستان به نام «ایرانشهر» شناخته می‌شد و تجلی‌گاه آرمان و ارزش‌های تبار ایرانی بود. نشست آغازین که با سخنرانی علی مزاری همراه بود، عنوان فرعی «زبان‌ها و گویش‌های ایرانی و نقش آن‌ها در حفظ هویت ملی» یافته بود.
علی مزاری، دانش‌آموخته و دکترای زبان‌های باستانی، در آغاز نشست به این نکته اشاره کرد که ترجیح می‌دهد در سخنانش از به‌کار بردن واژه‌ی «ایرانشهر» پرهیز کند و به‌جای آن واژه‌ی «ایران» را به‌کار ببرد. او در سبب چنین جایگزینی‌ای گفت: «چون واژه ایرانشهر بارِ سیاسی دارد و به تئوری‌های سیاسی برمی‌گردد و من نمی‌خواهم وارد چنین بحثی بشوم. از این‌رو از همان واژه مطلق «ایران» استفاده می‌کنم». او سپس بر این نکته هم پافشاری کرد که: «نگاه من به موضوع طرح شده، تاریخی است و اشاره به ایران کنونی و مرزهای آن نیست».
ریشه واژه ایران از کجاست؟
پرسش دومی که مزاری طرح کرد آن بود که واژه‌ی «ایران» به چه معناست و از کجا آمده است؟ او با پرداختن به کاربرد واژه ایران در روزگار باستان، مفهوم آن را در زبان فارسی باستان (زبان مردم ایران در دوره‌ی هخامنشیان) و نیز در زبان اوستایی بازشناخت و «ایران» را با توجه به آن زبان‌ها، به معنی «سرزمین ایرانی‌ها / آریایی‌ها» یا «کشور ایرانیان» دانست و با آوردن نمونه‌هایی از منابع باستانی، گفت: «وقتی درباره‌ی ایران حرف می‌زنیم، سخن ما درباره‌ی سرزمین قوم ایرانی است؛ یعنی آن شاخه از مردمان هندواروپایی که در حدود ۴ تا ۳ هزارسال پیش، از دیگر مردمان آریایی جدا و در فلات کنونی ایران پراکنده شدند».
او سپس به تلفظ واژه «ایران» در گذر زمان‌های تاریخی پرداخت و گفت که در زبان پهلوی اشکانی، این واژه «اِیران» (با کسره‌ی حرف نخست –اِ) تلفظ می‌شد و از سده‌های هفتم و هشتم قمری به همین گونه که اکنون تلفظ می‌کنیم، درآمد و به‌جا ماند. آنگاه افزود: «از کهن‌ترین اسنادی که در دست داریم که اوستا و کتیبه‌های هخامنشی است، ایران «نژاد ایرانی» یا «نژاد آریایی» معنا می‌داده است. همچنین این کشور (ایران) در متن‌های دینی (اوستا) ستوده شده است. بدین‌گونه هویت ملی هم‌پوشانی‌ای با مفهومی مذهبی پیدا کرده است. از سوی دیگر، داریوش هخامنشی نیز در کتیبه نقش رستم، هنگامی که می‌خواهد خود را هویت‌یابی کند، خود را با ایرانی‌نژاد معرفی می‌کند».
پایان پیام
