بحران محیط زیستی خوزستان و نقش رسانه در آگاهی بخشی عمومی
به گزارش گلونی دکتر مهدی قمشی استاد دانشکده علوم آب دانشگاه «شهید چمران اهواز»، در نشست دوازدهم گروه علمی تخصصی ارتباطات محیط زیست انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات که با همکاری پایگاه خبری گلونی برگزار شد، به بررسی چالش‌های زیست‌محیطی خوزستان و نقش رسانه‌ها در مدیریت این بحران‌ها پرداخت.
بحران‌های محیط زیستی ایران و خوزستان
دکتر قمشی در ابتدای سخنان خود به بحران‌های کشور اشاره کرد و گفت:
«تالاب‌های تاریخی کشور به دلیل سوءمدیریت منابع آبی در حال نابودی هستند. برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی باعث افت شدید سطح آب و فرونشست زمین در بسیاری از مناطق کشور شده است. همچنین، ورود فاضلاب‌های صنعتی و خانگی به منابع آبی و رشد کانون‌های ریزگرد، از دیگر مشکلات محیط زیستی ایران است.»
وی تأکید کرد که این مشکلات، در خوزستان نیز به‌شدت مشهود است و مدیریت نادرست منابع آبی و سدهای احداث‌شده، تأثیرات منفی زیادی بر اکوسیستم این استان گذاشته است.
اهمیت رسانه‌ها در مدیریت بحران محیط زیستی خوزستان
این استاد دانشگاه با اشاره به نقش کلیدی رسانه‌ها در آگاهی‌بخشی و تأثیرگذاری بر تصمیم‌گیری‌های کلان گفت:
«مسائل زیست‌محیطی علاوه بر اینکه یک مسئله تخصصی و نخبگانی است، نیازمند همراهی عمومی مردم است. رسانه‌ها وظیفه دارند با اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی، بین مردم، مسئولان و مراکز علمی ارتباط برقرار کنند.»
او با استناد به یک تحقیق انجام‌شده درباره میزان تأثیر رسانه‌ها بر سیاست‌گذاران افزود:
«در این تحقیق، بسیاری از وزرای محیط‌زیست و آب اعتراف کرده بودند که اطلاعات خود را نه از مقالات علمی، بلکه از روزنامه‌ها و رسانه‌های عمومی دریافت می‌کنند. این نشان می‌دهد که رسانه‌های همگانی، تأثیر بیشتری بر سیاست‌گذاری‌های کلان محیط زیستی دارند.»
عدم اولویت‌بندی صحیح در سیاست‌گذاری منابع آبی
قمشی با انتقاد از نحوه مدیریت منابع آبی کشور گفت:
*«در ایران، تخصیص آب به بخش‌های مختلف به‌درستی اولویت‌بندی نشده است. آب شرب، صنعت و کشاورزی در اولویت‌های بالاتر قرار دارند، در حالی که محیط‌زیست به‌عنوان گزینه چهارم در نظر گرفته شده است. این در حالی است که تأمین حقابه‌های محیط زیستی باید در اولویت اول قرار بگیرد، زیرا بدون آن، سایر بخش‌ها نیز در بلندمدت دچار بحران خواهند شد.»
وی تأکید کرد که طبق استانداردهای جهانی، بیش از ۴۰ درصد آب‌های شیرین قابل استحصال نباید برای توسعه استفاده شود و حداقل ۶۰ درصد آن باید برای حفظ اکوسیستم‌های طبیعی اختصاص یابد. اما در ایران، این نسبت رعایت نمی‌شود و نتیجه آن، خشکی دریاچه‌هایی مانند ارومیه، هورالعظیم و تالاب شادگان است.
مشکلات خاص خوزستان در حوزه محیط زیست
دکتر قمشی به بحران‌های محیط زیستی خوزستان پرداخت و چند مسئله کلیدی را مطرح کرد:
۱. مدیریت نامناسب سدهای حوزه‌های «کارون» و «کرخه»
«سدها در این حوزه‌ها به جای مدیریت علمی و پایدار، صرفاً برای تولید برق و مصارف دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند. این امر باعث شده که در تابستان، حجم زیادی از آب رها شود، اما در زمستان و بهار که به آن نیاز داریم، کمبود آب اعلام شود.»
۲. ورود فاضلاب‌های شهری و صنعتی به رودخانه‌ها
«کیفیت نامناسب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب و ورود مستقیم پساب‌ها به رودخانه «کارون» یک معضل بزرگ است که سلامت مردم را تهدید می‌کند.»
۳. نابودی تالاب‌های استان
«تالاب «شادگان» که یکی از مهم‌ترین اکوسیستم‌های طبیعی کشور است، به دلیل مدیریت نادرست منابع آبی، کاهش حقابه و آلودگی‌های صنعتی، در معرض خطر جدی قرار دارد.»
۴. مشکل پسماندهای صنعتی و کشاورزی در مرز ایران و عراق
«عدم مدیریت صحیح پساب‌های کشاورزی و صنعتی که به سمت کشور عراق هدایت می‌شوند، علاوه بر ایجاد مشکلات محیط زیستی، تبعات دیپلماتیک و تنش‌های بین‌المللی نیز به همراه دارد.»
لزوم تدوین نقشه راه برای حل بحران‌های محیط زیستی
دکتر قمشی در پایان سخنان خود تأکید کرد که حل مشکلات محیط زیستی استان خوزستان نیازمند یک نقشه راه جامع و عملیاتی است. وی پیشنهاد داد که این نقشه راه باید با همکاری دانشگاهیان، رسانه‌ها، فعالان محیط‌زیست و مسئولان اجرایی تدوین شود و به‌صورت گام‌به‌گام اجرایی گردد.
وی تصریح کرد:
«ما باید از رویکردهای مقطعی و ارجاع مشکلات به عوامل خارجی یا کشورهای دیگر پرهیز کنیم. رسانه‌ها، سازمان‌های مردم‌نهاد و مراکز علمی می‌توانند با همکاری یکدیگر، یک چارچوب عملی برای نجات محیط‌زیست خوزستان ایجاد کنند.»
پایان پیام