هجدهم اسفندماه سالروز درگذشت ایرج افشار
به گزارش گلونی به بهانه سالروز درگذشت ایرج افشار، پژوهشگر برجسته زبان و ادبیات فارسی، فرصتی است تا یادی کنیم از این شخصیت بزرگ که با بیش از شش دهه تلاش خستگی‌ناپذیر، نقشی بی‌بدیل در حفظ میراث مکتوب و اعتلای فرهنگ ایران ایفا کرد. افشار که به واسطه آثار ارزشمندش در زمینه تاریخ، نسخه‌شناسی و کتاب‌شناسی، چراغ راهی برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به فرهنگ ایران بود، همچنان نامی ماندگار در عرصه فرهنگ و ادب این سرزمین به شمار می‌رود. مرور زندگی و خدمات او نه تنها ادای دینی به مقام والای اوست، بلکه تلنگری است به اهمیت حفظ و گسترش زبان و ادبیات فارسی، که افشار آن را سرمایه‌ای گرانبها برای پیوند نسل‌های ایران می‌دانست.
ایرج افشار
ایرج افشار (۱۶ مهر ۱۳۰۴ – ۱۸ اسفند ۱۳۸۹) پژوهشگر برجسته فرهنگ و تاریخ ایران، نسخه‌شناس، نویسنده و استاد دانشگاه بود که به «پدر کتاب‌شناسی ایران» معروف است.
او از تأثیرگذارترین شخصیت‌های فرهنگی معاصر ایران به شمار می‌رود و بیش از ۶۵ سال در حوزه‌های مختلف پژوهشی فعالیت داشت. افشار بنیان‌گذار کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران بود و در دانشگاه‌های تهران، برن (سوئیس) و ساپورو (ژاپن) تدریس می‌کرد. او در طول زندگی پربارش بیش از ۳۰۰ کتاب و ۳۰۰۰ مقاله در موضوعات گوناگونی چون کتاب‌شناسی، تاریخ، جغرافیا و ایران‌شناسی تألیف، تصحیح و تدوین کرد. کتابخانه شخصی او اکنون در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی نگهداری می‌شود.
افشار همچنین با نشریات متعددی از جمله «راهنمای کتاب»، «بخارا»، «یغما»، «کیهان فرهنگی» و «جهان کتاب» همکاری داشت و سردبیری برخی از آن‌ها را برعهده گرفت. او نقش مهمی در گسترش کتاب‌شناسی و ترویج فرهنگ مطالعه در ایران ایفا کرد. تلاش‌های افشار به‌ویژه در حوزه نسخه‌شناسی و حفظ میراث مکتوب ایران، تأثیری عمیق بر پژوهشگران و علاقه‌مندان به فرهنگ ایران داشته است.
اهمیت زبان فارسی در پیوند نسل‌ها
در بخشی از سخنان ایرج افشار که در مجله کاوه منتشر شده، او به اهمیت زبان فارسی به‌عنوان فصل مشترک میان ایرانیان، افغان‌ها و تاجیک‌ها اشاره می‌کند. او معتقد بود که اگرچه دامنه زبان فارسی در گذشته تا بنگال گسترده بود، اما امروز نیز بخش‌هایی از ترکستان، افغانستان و پاکستان همچنان از این زبان استفاده می‌کنند. افشار بر این باور بود که زبان فارسی باید به درستی آموخته شود تا از آثار فکری ایران بهره‌مند شد.
او در سخنرانی خود با عنوان «پیوند زبان و ملیت»، که در سازمان دانشجویان ایرانی در نیواینگلند ایراد شد، به نقش بی‌بدیل زبان فارسی در پیوند میان نسل‌های مختلف ایرانی اشاره کرد. او اظهار داشت که زبان فارسی با ادبیات غنی و آثار بزرگانش همچون رودکی، پیوندی ناگسستنی میان ایرانیان ایجاد کرده است. افشار از این که بخشی از جوانان ایرانی مطالعه آثار فارسی را دشوار می‌یابند، ابراز تأسف کرد و مدارس را به دلیل عدم پیوند میان دانش‌آموزان و ادبیات کهن ایرانی مقصر دانست.
او همچنین بر این نکته تأکید کرد که مقایسه میان ادبیات فارسی و ادبیات غربی قیاسی نادرست است، چراکه هر یک جایگاه و ارزش خاص خود را دارند. به اعتقاد افشار، درک صحیح ادبیات فارسی نیازمند آشنایی عمیق با زبان، تعبیرات و کنایات آن است. او بر لزوم یادگیری زبان فارسی به‌عنوان زبان مادری تأکید داشت و آن را لازمه‌ای برای بهره‌مندی از معنویات فکری ایران و حل مسائل کشور در آینده می‌دانست.
ایرج افشار با پژوهش‌ها و تلاش‌های خستگی‌ناپذیرش در حوزه‌های گوناگون، میراثی گرانبها برای فرهنگ و تاریخ ایران به جا گذاشت. نگاه عمیق او به زبان و ادبیات فارسی و تعهدش به حفظ میراث مکتوب ایران، او را به یکی از برجسته‌ترین چهره‌های فرهنگی معاصر تبدیل کرده است.
پایان پیام
بیشتر بخوانید: