سنگ نبشته سراب سیاه در آستانه نابودی
به گزارش گلونی سنگ‌نبشته پهلوی ساسانی «سراب سیاه» در شهرستان رستم استان فارس، پیش از آنکه رمزگشایی شود، به دلیل شرایط نامناسب نگهداری در حال تخریب است؛ میراثی که هنوز خواننده نشده است.
به نقل از ایسنا سیاوش آریا، پژوهشگر و کنشگر میراث فرهنگی، با انتشار تصاویر جدیدی از این اثر تاریخی، نسبت به روند نابودی آن هشدار داده و تأکید کرده است که این سنگ‌نبشته به دلیل رخنه باران، آب تالاب، و عوامل بیولوژیکی به‌سرعت در حال محو شدن است و سنگ نبشته سراب سیاه در آستانه نابودی است.
این سنگ‌نبشته که در اوایل دهه ۱۳۹۰ ثبت ملی شد، از همان زمان تاکنون بدون هیچ‌گونه اقدام حفاظتی یا مرمتی رها شده است. بنا بر اظهارات پژوهشگران، متن این سنگ‌نبشته هنوز رمزگشایی نشده و اطلاعات دقیقی درباره محتوای آن در دست نیست. با این حال، گمان می‌رود این کتیبه به تقسیم آب در دوره ساسانیان مربوط باشد.
مشکلات حفاظتی و مرمتی؛ کتیبه‌ای که نیمی از سال زیر آب است
قامت محمودی، مدیرکل میراث فرهنگی شهرستان رستم، با اشاره به موقعیت جغرافیایی این سنگ‌نبشته، اظهار داشت که این اثر بخشی از صخره‌ای است که در سرچشمه رودخانه و تالاب سراب سیاه قرار دارد. او گفت:
“این کتیبه نزدیک به پنج ماه از سال از آب بیرون است، اما در فصول کشاورزی و زمستان‌ها معمولاً به زیر آب می‌رود. با چنین شرایطی، حفاظت و مرمت آن بسیار دشوار است.”
او همچنین تأکید کرد که در گذشته تلاش‌هایی برای خوانش کتیبه صورت گرفته است، اما تاکنون نتیجه‌ای حاصل نشده است. در حدود سال ۱۳۹۰، ابوذر همتی، استاد زبان‌های باستانی، برای خواندن کتیبه دعوت شد، اما امکان حضور در محل برای او فراهم نشد و خوانش دقیق آن به تعویق افتاد.
راهکارهای پیشنهادی برای نجات سنگ‌نبشته
با توجه به وضعیت بحرانی این اثر، پژوهشگران و فعالان میراث فرهنگی پیشنهاد کرده‌اند که اقدامات فوری برای حفاظت و مستندنگاری این سنگ‌نبشته صورت گیرد. از جمله راهکارهای مطرح‌شده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
پاک‌سازی و مرمت سنگ‌نبشته توسط کارشناسان مرمت آثار تاریخی
نصب سایه‌بان استاندارد برای جلوگیری از فرسایش ناشی از باران
بستن راه ورود آب از بالا و پایین صخره برای کاهش تأثیر عوامل محیطی
امکان‌سنجی جابه‌جایی کتیبه به یک مکان مناسب یا موزه برای حفاظت بهتر
اهمیت تاریخی سنگ‌نبشته سراب سیاه
این سنگ‌نبشته که در منطقه‌ای نزدیک به شهر تاریخی ساسانی بیشاپور قرار دارد، در نه سطر و به خط پهلوی ساسانی حکاکی شده است. قرار گرفتن این کتیبه در نزدیکی سرچشمه آب سراب سیاه، نشان از اهمیت آن در نظام مدیریت آب ساسانیان دارد.
بر اساس بررسی‌های اولیه، منطقه رستم و ممسنی در مسیر ارتباطی خوزستان و میان‌رودان (بین‌النهرین) قرار داشته و وجود این سنگ‌نبشته می‌تواند به نقش این منطقه در شبکه راه‌های تجاری و اداری دوره ساسانی اشاره داشته باشد.
درخواست برای ورود جدی پژوهشگاه میراث فرهنگی
پژوهشگران و فعالان میراث فرهنگی از پژوهشگاه میراث فرهنگی و معاونت میراث فرهنگی استان فارس خواسته‌اند تا کارشناسان مرمت و زبان‌های باستانی را برای بررسی، خوانش و حفاظت این اثر به منطقه اعزام کنند. این درخواست در حالی مطرح می‌شود که تاکنون، علی‌رغم ثبت ملی این اثر، اقدامی عملی برای جلوگیری از تخریب آن صورت نگرفته است.
با ادامه روند کنونی، این سنگ‌نبشته ارزشمند ساسانی پیش از آنکه رازهایش آشکار شود، به‌طور کامل از بین خواهد رفت.
پایان پیام
بیشتر بخوانید: ساختمان سینگر تهران در خطر تخریب