مزراع کوچک و خودکفا ایده ای برای ایجاد امنیت غذایی در کشور
به گزارش گلونی مصیب شیرانی نوشته است:
امنیت غذایی یک مفهوم پیچیده با تعاریف مختلف است. تعریفی که می‌توان به صورت کلی ارائه داد این است که همه افراد همیشه به غذای کافی، سالم و مغذّی برای تامین نیازها و ترجیحات غذایی خود دسترسی فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی داشته باشند تا بتوانند فعال و سالم زندگی کنند. چهار بُعد اصلی امنیت غذایی عبارتند از:
موجود بودن: این امر به در دسترس بودن فیزیکی غذا در یک کشور یا منطقه اشاره دارد.
دسترسی: این مورد به توانایی افراد و خانوارها برای تهیه‌ی غذا اشاره می‌کند.
بهره‌برداری: این مفهوم به توانایی افراد و خانوارها برای مصرف غذا اشاره دارد به‌گونه‌ای که نیازهای تغذیه‌ای آن‌ها را برآورده کند.
ثبات: این مورد به تاب‌آوری یک سیستم غذایی در برابر شرایط سخت و اتفاقات ناگهانی اشاره دارد.
همه این چهار بُعد برای امنیت غذایی کامل نیاز است.
عوامل متعددی وجود دارند که می‌توانند باعث ناامنی غذایی شوند، از جمله:
فقر: فقر علت اصلی ناامنی غذایی است. افرادی که در فقر زندگی می‌کنند، اغلب پولی برای خرید غذا ندارند.
درگیری و جنگ: جنگ می‌تواند تولید و توزیع غذا را مختل کند و منجر به آوارگی و مهاجرت شود.
بلایای طبیعی: بلایای طبیعی مانند خشکسالی، سیل و آفات نیز می‌توانند به محصولات و دام آسیب بزنند و منجر به ناامنی غذایی شوند.
تغییر اقلیم: انتظار می‌رود که تغییرات اقلیمی تأثیر قابل‌توجهی بر امنیت غذایی در آینده داشته باشد. افزایش دما و تغییر در الگوهای بارندگی ممکن است منجر به از بین رفتن محصولات و کاهش تولید مواد غذایی شود.
یک مزرعه کوچک و خودکفا را تصور کنید، تقریبا به اندازه دو زمین بزرگ فوتبال یعنی ۲ هکتار.
این مزرعه فقط یک چیز رشد نمی‌کند. روش‌های مختلف کشاورزی را برای تولید انواع غذاها ترکیب می‌کند. مزارعی را خواهید دید که سبزیجات و غلات را پرورش می‌دهند، مراتع جایی که گاوها یا گوسفندان ممکن است در آن چرا کنند، و حوضچه‌هایی که ماهی در آن پرورش می‌یابند.
این نوع مزرعه که «مزرعه یکپارچه» نامیده می‌شود، به گونه‌ای طراحی شده است که سازگارتر با محیط زیست باشد. اغلب در مقایسه با مزارع سنتی آب و انرژی کمتری مصرف می‌کند و زباله کمتری تولید می‌کند. در تصویر، می‌توانید بخش‌های مختلفی را که به هر نوع کشاورزی اختصاص داده شده است، مشاهده کنید که همه با هم کار می‌کنند. همچنین ممکن است چیزهایی مانند پنل‌های خورشیدی یا آسیاب‌های بادی کوچک را ببینید که نشان می‌دهد چگونه مزرعه از انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده می‌کند. مزارع یکپارچه محبوبیت پیدا می‌کنند زیرا راه پایدارتری برای تولید غذا ارائه می‌دهند. آن‌ها نمونه خوبی از این هستند که چگونه می‌توان کشاورزی را به گونه‌ای انجام داد که برای محیط زیست بهتر باشد.
یک سیستم کامل که در آن هیچ چیز هدر نمی‌رود
ایده مزرعه کوچک و خودکفا (مزرعه یکپارچه) می‌تواند در ایران نیز با توجه به شرایط اقلیمی و منابع موجود، به شکل‌های مختلفی پیاده‌سازی شود. در اینجا به برخی از جنبه‌های کلیدی و چالش‌های احتمالی می‌پردازیم:
پتانسیل‌های ایران برای مزارع یکپارچه:
تنوع اقلیمی: ایران دارای تنوع اقلیمی بسیار بالایی است، از مناطق کویری و خشک تا مناطق معتدل و مرطوب. این تنوع امکان پرورش انواع مختلف محصولات کشاورزی و دامی را در یک مزرعه یکپارچه فراهم می‌کند.
منابع آب: با توجه به بحران کم‌آبی در ایران، استفاده از روش‌های نوین آبیاری مانند آبیاری قطره‌ای و بازچرخانی آب در مزارع یکپارچه اهمیت زیادی دارد. همچنین، می‌توان از سیستم‌های جمع‌آوری آب باران و استفاده از آب‌های خاکستری برای آبیاری استفاده کرد.
انرژی‌های تجدیدپذیر: ایران دارای پتانسیل بالایی در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی است. استفاده از این منابع انرژی در مزارع یکپارچه می‌تواند به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و کاهش هزینه‌های تولید کمک کند.
تنوع زیستی: ایران دارای تنوع زیستی غنی است که می‌تواند در مزارع یکپارچه به کار گرفته شود. استفاده از گونه‌های بومی گیاهی و جانوری در این مزارع می‌تواند به افزایش پایداری و مقاومت آن‌ها در برابر شرایط محیطی مختلف کمک کند.
توسعه روستایی: مزارع یکپارچه می‌توانند نقش مهمی در توسعه روستایی و ایجاد اشتغال در مناطق روستایی ایفا کنند. این مزارع می‌توانند به‌عنوان مراکز آموزشی و تحقیقاتی برای کشاورزان محلی عمل کرده و به ترویج روش‌های کشاورزی پایدار کمک کنند.
چالش‌های احتمالی:
کم‌آبی: کم‌آبی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های کشاورزی در ایران است. برای غلبه بر این چالش، باید از روش‌های نوین آبیاری و مدیریت منابع آب استفاده کرد.
تغییرات اقلیمی: تغییرات اقلیمی می‌تواند تأثیرات منفی بر کشاورزی داشته باشد. برای مقابله با این چالش، باید از روش‌های کشاورزی مقاوم به تغییرات اقلیمی استفاده کرد.
مسائل مربوط به زمین: خرد بودن اراضی کشاورزی و مشکلات مربوط به مالکیت زمین می‌تواند مانعی برای ایجاد مزارع یکپارچه باشد.
فرهنگ سنتی کشاورزی: تغییر دادن فرهنگ سنتی کشاورزی و پذیرش روش‌های نوین کشاورزی پایدار ممکن است زمان‌بر باشد.
سرمایه‌گذاری: ایجاد مزارع یکپارچه نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه دارد.
راهکارها:
حمایت دولت: دولت می‌تواند با ارائه تسهیلات و مشوق‌های مالی، از ایجاد مزارع یکپارچه حمایت کند.
آموزش و ترویج: آموزش کشاورزان در زمینه روش‌های کشاورزی پایدار و ترویج این روش‌ها از طریق رسانه‌ها و مراکز آموزشی ضروری است.
همکاری‌های بین‌المللی: تبادل تجربیات و همکاری با کشورهای پیشرو در زمینه کشاورزی پایدار می‌تواند به توسعه مزارع یکپارچه در ایران کمک کند.
استفاده از فناوری‌های نوین: استفاده از فناوری‌های نوین مانند اینترنت و هوش‌مصنوعی می‌تواند به بهبود مدیریت مزارع یکپارچه کمک کند.
با توجه به پتانسیل‌ها و چالش‌های موجود، ایجاد مزارع یکپارچه می‌تواند به‌عنوان یک راهکار پایدار برای تولید غذا و توسعه روستایی در ایران مورد توجه قرار گیرد.
مصیب شیرانی (پژوهشگر و فعال محیط زیست و میراث فرهنگی)
پایان پیام
بیشتر بخوانید: عناصر ادراکی مردم چهار استان نسبت به حق آبه زاینده رود