کتیبه شکل شاه یادگار دوره ناصرالدین شاه؛ آخرین کتیبه مصور تاریخ ایران
به گزارش گلونی مهدی شادکام ایرانمهر، پژوهشگر مطالعات ایرانشناختی و میراث فرهنگی نوشت:
صد کیلومتر خارج از تهران، به سمت شمال، در جاده هزار، بعد از روستای وانا و قبل از تونل در سمت چپ، جاده خاکی وجود دارد که در کناره آن تابلویی وجود دارد که بر آن نوشته: به طرف کتیبه شکل شاه، پل و راه ساسانی.
از کنار تابلو پایین‌تر از جاده خاکی اصلی مسیر صعب‌العبوری آغاز می‌شود که پس از حدود ۱۰-۱۵ دقیقه پیاده‌روی از کنار رودخانه هراز و گذشتن از چندین کوه و تپه نهایتا در سمت چپ تنگه کنار تونل و درست در مقابل شکاف دوم تونل وانا در دامنه کوه با ارتفاعی حدودا ۲.۵متری از سطح جاده آخرین کتیبه تصویری تاریخ ایران قرار دارد.
این کتیبه که جزو بزرگ‌ترین کتیبه‌های ایران است، به یادمان احداث راه کالسکه‌روی هراز به خواست و امر ناصرالدین شاه نقر شده است و ۸متر طول و ۴متر ارتفاع دارد که تصویر ناصرالدین شاه سوار بر اسب و در دو طرف او درباریان او به تصویر کشیده شده‌اند.
در اطراف کتیبه اشعاری در مدح ناصرالدین شاه و فرمان او در خصوص مرمت راه لاریجان حک شده است، وسط سنگ زیر سم اسب ناصرالدین شاه عبارت «عمل کمترین علی‌اکبر فی سنه ۱۲۹۵ق» حجاری گردیده است، که تاریخ نقر کتیبه است.
کتیبه شکل شاه
در بالای سر افرادی که نقش آن‌ها حک شده، القاب و یا سمت آنان با خط شکسته حجاری شده است. بالای سر ناصرالدین شاه عبارت «تمثال بی مثال همایونی» و نام ۱۰ نفر دیگر از درباریان اسامی آن‌ها به شرح ذیل کنده شده است:
نواب وجیه الله میرزا – مقرب الخاقان آجودان مخصوص، رضاخان اقبال السلطنه عکاس باشی – حسنعلی خان امیرنظام گروسی، وزیر فواید – میرزا حسین خان سپهسالار اعظم – جناب آقا (میرزا یوسف خان مستوفی الممالک) – کامران میرزا نایب السلطنه – علیقلی‌خان اعتضادالسلطنه – علیرضا خان معتمدالممالک – علی‌خان امین الممالک – مقرب الخاقان مهدیقلی‌خان مجدالدوله نوشته شده است.
کتیبه شکل شاه در خلال جنگ جهانی دوم و حضور نیروهای شوروی در ایران مورد تعرض قرار گرفته و بخشی از این اثر تاریخی ارزشمند از جمله صورت ناصرالدین شاه با تیراندازی این سربازان آسیب دیده است.
در زمان پهلوی دوم و با اتمام ساخت راه آسفالته هراز در دهه ۱۳۴۰ش و ساخت تونل وانا این نقش برجسته از مسیر جاده دور افتاده است و اقدامی برای مرمت آن صورت نگرفته و در حال حاضر نیز بدون محافظت رها شده است.
پایان پیام
بیشتر بخوانید: کشف کتیبه تاریخی در مرودشت