بازخوانی مسئله آب از منظر اجتماعی
به گزارش گلونی دکتر هادی خانیکی، استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، در نشست «مناقشات آبی؛ تعارض یا تفاهم» که در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد، با تأکید بر لزوم توجه به ابعاد اجتماعی مسئله آب گفت: «ما با مسأله‌ای چندبُعدی مواجهیم که ریشه آن فقط در کم‌آبی نیست، بلکه در تعارض روایت‌ها، ارزش‌ها، هویت‌ها و ضعف در گفت‌وگوی میان‌ذی‌نفعان نهفته است.»
این نشست سیزدهمین نشست گروه ارتباطات محیط‌زیست انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات است که با همکاری انجمن علمی دانشجویی ارتباطات دانشگاه تهران و پایگاه خبری گلونی برگزار می‌شود. دبیری نشست سیزدهم را انوشه میرمجلسی دانشجوی دکتری علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی برعهده داشت.
قنات؛ الگوی تاریخی گفت‌وگو و حل مناقشه
خانیکی با اشاره به تجربه زیسته خود در منطقه گناباد گفت: «در سنت تمدنی ایران، قنات نه‌تنها نظامی برای مدیریت آب بود، بلکه شبکه‌ای برای گفتگو، مشارکت، حل‌وفصل اختلاف و توزیع عادلانه منابع به شمار می‌رفت. به ندرت می‌دیدیم که در تقسیم آب قنات دعوایی رخ دهد. چرا؟ چون زمینه اجتماعی گفتگو، یعنی اعتماد، معانی مشترک و تجربه تاریخی، برقرار بود.»
بحران امروز؛ غیبت نهاد گفت‌وگو و شبکه‌های مدنی
وی با اشاره به پروژه قدیمی «چگونه درباره آب گفتگو کنیم؟» که از سال‌های ابتدایی دهه ۱۳۹۰ آغاز شده بود، تأکید کرد: «بزرگ‌ترین خلأیی که در مطالعات آبی داریم، نبود یک نهاد یا شبکه پیوسته برای تداوم گفتگو و انتقال تجربه‌هاست. نشست‌های تخصصی بسیاری برگزار شد، اما بدون مشتری و بدون تداوم باقی ماند. نهادسازی و شبکه‌سازی گفت‌وگویی، ضرورتی انکارناپذیر است.»
بازخوانی مسئله آب از منظر اجتماعی
گفتگو، خود راه‌حل است نه فقط ابزار
خانیکی گفت: «گفت‌وگو فقط روشی برای بیان اختلافات نیست؛ بلکه خودش راه‌حل است. همان‌گونه که در کوچه‌های قهرآشتی قدیم، تنگی مسیر آدم‌ها را وادار می‌کرد با هم حرف بزنند، امروز بحران‌ها و تنگناها ما را ناگزیر به گفتگو می‌کنند. اما گفتگو باید با الزاماتش همراه باشد: مبانی نظری، مهارت، تجربه‌های تاریخی و در نهایت، تبدیل به اقدام.»
از مشارکت نابرابر تا گفت‌وگوی سازنده
او با اشاره به تجربه‌های پژوهشی در رفسنجان، یزد، اصفهان و خوزستان گفت: «کمپین‌هایی که بدون شناخت زمینه اجتماعی راه افتادند، نه‌تنها مفید نبودند بلکه مصرف آب را هم بیشتر کردند. کشاورز اگر بداند که در کاهش مصرف آب، نفع اقتصادی یا اجتماعی می‌برد، مشارکت خواهد کرد. در غیر این صورت، احساس بازنده بودن، او را به مقاومت و اعتراض سوق می‌دهد.»
پایان پیام