کاهش فشار آب مصرفی تنها راهکار مقابله با کم آبی نیست
به گزارش گلونی کاهش ذخایر سدها، ادامه بحران خشکسالی و وضعیت نگران‌کننده آمار بارندگی سال‌های اخیر، کشور وارد مرحله‌ای بحرانی در مدیریت منابع آبی شده است.
محسن اردکانی، مدیرعامل
آبفا تهران، اعلام کرده: «اگر ساکن طبقات دوم به بالا هستید، در تابستان پیش‌رو باید پمپ آب داشته باشید، در غیر این صورت با افت فشار شدید آب مواجه خواهید شد.»
بی‌شک صرفه‌جویی در مصرف آب، وظیفه‌ای است که بر دوش تمامی مردم کشور است و می‌توان آن را یک وظیفه ملی و همگانی خواند که هر شهروند آگاهی در طول سال باید به این نکته مهم توجه داشته باشد که منابع طبیعی از جمله آب تنها برای زمان زیست آن‌ها نیست و باید این منابع حیاتی را نیز در اختیار نسل آینده بگذارد.
اما پرسش مهم‌تر این است: نقش دولت و مدیران در این بحران چیست؟
آیا زمان آن نرسیده که به جای استفاده از کلمات دستوری چون باید و هشدارهای پی‌در‌پی، به راهکارهای اساسی، علمی و بلندمدت اندیشید؟ طی سال‌های گذشته، کارشناسان حوزه محیط زیست بارها هشدار داده‌اند که پروژه‌های انتقال آب بین‌حوضه‌ای و سدسازی‌های گسترده بدون ارزیابی‌های محیط زیستی، نه‌تنها راه‌حل این مسئله نیستند، بلکه بحران را نیز شدیدتر می‌کند.
در طی مراحل نگارش این گزارش، نگاهی به آمار نگران‌کننده‌ای از پروژه‌های آبی در ده سال اخیر انداختم که شرح این واقعیت تلخ و ناکارآمد به شرح زیر است:
در دهه گذشته، بیش از ۹۰ سد بزرگ در ایران ساخته شده که بسیاری از آن‌ها بدون ارزیابی کامل کارشناسان محیط زیست و در مناطق کم‌آب احداث شده‌اند. یکی از نمونه‌های بارز این مسئله، سد گتوند در استان خوزستان است. این سد که بر روی رودخانه کارون احداث شده، به‌دلیل جانمایی نادرست و عبور از لایه‌های نمکی، موجب افزایش شدید شوری آب و خاک در پایین‌دست شده است. این مسأله نه‌تنها بحران آب را تشدید کرده، بلکه به کشاورزی منطقه نیز آسیب جدی وارد کرده است.
پروژه‌های انتقال آب بین‌حوضه‌ای مانند انتقال آب از دریای کاسپین، خلیج فارس، و حوزه‌های کارون و زاینده‌رود با صرف میلیاردها تومان اجرا شده‌اند، در حالی که کارشناسان بارها نسبت به تبعات اکولوژیکی این طرح‌ها هشدار داده بودند.
طی همین دهه، بیش از ۳۰ درصد تالاب‌های کشور خشک شده یا در آستانه نابودی قرار گرفته‌اند که یکی از دلایل اصلی آن، سدسازی و انحراف مسیرهای طبیعی جریان آب است.
در استان لرستان نیز برداشت‌های بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی باعث افت سطح آب‌های زیرزمینی شده و بحران خشکسالی را تشدید کرده است. در نتیجه، کاهش فشار آب مصرفی در این استان نیز به یک چالش جدی تبدیل شده است؛ موضوعی که با توجه به آمار، می‌توان گفت کاهش فشار آب مصرفی و خرید پمپ شاید تنها مختص شهر تهران نباشد.
کاهش فشار آب مصرفی نمی‌تواند تنها راهکار مدیریت مصرف آب باشد.
اگر تصمیم اردکانی برای تابستان ۱۴۰۴ عملی شود، مردم نه‌تنها با افت فشار بلکه با هزینه‌های مضاعفی مانند خرید و نگهداری پمپ مواجه می‌شوند. هزینه‌ای که با توجه به وضعیت اقتصادی و بافت شهری تهران، به‌ویژه در ساختمان‌های بلندمرتبه از جمله ساختمان‌هایی که در غرب تهران وجود دارد، تصمیمی غیرکارشناسانه‌ایی به نظر می‌رسد.
تغییر سبک زندگی گرچه مهم و اساسی است، اما به تنهایی کافی نیست؛ زیرا سیاست‌های اجرایی در حوزه مدیریت آب نیز باید بازنگری شوند. به جای اقدامات کوتاه‌مدت و ایجاد فشار بر معیشت و رفاه مردم، باید مسیر بهینه‌سازی دنبال شود؛ از جمله ارائه آموزش‌های ویژه به کشاورزان برای به‌روزرسانی روش‌های آبیاری زمین‌های کشاورزی با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته، همراه با آموزش و اصلاح ساختارها.
پایان پیام
نویسنده: زهره درگاهی
در گلونی بخوانید:
