سلسله اشکانیان و دلایل دشمنی اردشیر با آنان

سلسله اشکانیان و دلایل دشمنی اردشیر با آنان

عکس: سکه مهرداد دوم اشکانی

به گزارش گلونی از بین رفتن و تحریف میراث حکومت‌ها و افراد تاثیرگذار و ذی‌قدرتِ ادوار گذشته به دست حاکمان جدید امر پرتکرار تاریخ است که نمی‌توان آن را محدود به زمان خاصی دانست.

چنین رفتاری از دوران باستان بوده و امروز نیز همچنان در جریان است.

اردشیر بابکان به همراه دیگر اعضای خاندانش یکی از همین دولتمردانی هستند که برای تحریف تاریخ و از میان بردن میراث اشکانیان از هیچ عملی چشم نپوشیدند.

اردشیر ساسانی شخصیتی سیاسی بود که دین، میراث اجدادی‌اش، را همواره در تمام تلاش‌های خود بر دوش می‌کشید و آن را بر دوش باقی جانشینانش نیز گذاشت.

چون عقبه خاندانش را به هخامنشیان، خاندان شاهیِ پیش از ورود اسکندر، رسانده بود، مشروعیت و حق حکومت را از آن خود می‌دید و اشکانیان را غاصب حکومت و پایمال‌کننده دین بغان می‌دانست.

اهداف سیاسی اردشیر بابکان ایجاب می‌کرد تا بعد از پیروزی بر اردوان پنجم و قدرت گرفتن، محیطی ایجاد کند مزین به آرمان‌ها و عقاید سیاسی_مذهبی خود و این امر مستلزم ویرانی تمدن اشکانی و برپایی تمدنی نو بر خرابه‌های تمدن پیشین بود.

تقابل و تضاد ساسانیان و اردوان پنجم هیچ‌گاه به عصر اردشیر منحصر نشد و به شاهان اولیه ساسانی نیز رسید چراکه دولتمردان ساسانی باید به مردم چنین القا می‌کردند که آن‌ها از یک دوره آشفتگی و بی‌نظمی عبور کرده، و به دوران جدیدی همراه با سلطنت مشروع، همبستگی ملی و حضور موثر دین رسیده‌اند.

عمده اطلاعات امروز ما از اشکانیان حاصل تلاش‌های باستان‌‌شناسی معاصر است چرا که خاندان ساسان تمامی وجوه فرهنگی، معنوی، مادی و مدنی خاندان ارشک را لگدکوب قدرت‌یابی خود کردند و میراث بازمانده این حکومت را به حداقل رساندند.

اما دلایل اردشیر برای دشمنی با سلسله اشکانیان چه بود؟ دلایل و شاید بهانه‌های او را می‌شود در چند نکته خلاصه برشمرد.

ساسانیان امپراتوری قبل از خود را ادامه عصر سلطه سلوکیان می‌دانستند و آن‌ها را به یونان‌دوستی و یونانی‌گرایی متهم می‌کردند.

ضمن اینکه تشکیلات سیاسی اشکانی که مبنی بر حکومتی ملوک الطوایفی و عاری از حاکمیت مرکزی بود نیز بر ساسانیان خوش نمی‌آمد.

اندیشه مذهبی اشکانی برخلاف ساسانیان متکی بر سخت‌گیری مذهبی نبود و هیچ‌گاه دین مزدیسنا را در کشور رسمی اعلام نکردند و این امر برای اردشیر که متکی به دین ملی و قدرتی مرکزی بود از عوامل دشمنی با اردوان به حساب می‌آمد.

اردشیر معتقد بود که دین حافظ حکومت اوست و بددینی را دست‌آویزی برای نابودی اشکانیان ساخت غافل از آنکه در قرون بعدی یکی از عوامل فروپاشی امپراتوری‌اش سخت‌گیری‌های مذهبی و قدرت‌گیری بی‌حد موبدان بود.

پایان پیام

نویسنده: کیمیا قنبری