روز جهانی فلج مغزی و نکاتی درباره این اختلال

روز جهانی فلج مغزی و نکاتی درباره این اختلال

به گزارش گلونی ۶ اکتبر برابر ۱۴ مهر، مصادف با روز جهانی فلج مغزی  (Cerebral palsy یا CP) است.

روز جهانی فلج مغزی برای کمک به ایجاد آگاهی و اقدام در مورد افراد مبتلا به این اختلال نامگذاری شده است زیرا هر فرد مبتلا به فلج مغزی است، دلیلی برای تلاش برای بهبود شرایط زندگی برای اوست.

بر اساس اطلاعات موجود در worldcpday،در روز جهانی فلج مغزی، فلج مغزی بیش از ۱۷ میلیون نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار داده است.

فلج مغزی چیست؟

به گفته مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا (CDC) فلج مغزی گروهی از اختلالات است که بر توانایی فرد در حرکت و حفظ تعادل و حالت بدن تأثیر می‌گذارد. فلج مغزی شایع‌ترین ناتوانی حرکتی در دوران کودکی است. Cerebral به معنای ارتباط با مغز است. Palsy به معنی ضعف یا مشکل در استفاده از ماهیچه‌هاست.

 فلج مغزی ناشی از رشد غیر طبیعی مغز یا آسیب به مغز در حال توسعه است که بر توانایی فرد در کنترل ماهیچه های خود تأثیر می‌گذارد.

علائم فلج مغزی در افراد مختلف متفاوت است. یک فرد مبتلا به فلج مغزی شدید ممکن است برای راه رفتن نیاز به استفاده از تجهیزات ویژه داشته باشد یا اصلاً نتواند راه برود و ممکن است به مراقبت مادام العمر نیاز داشته باشد.

از طرف دیگر، فرد مبتلا به فلج مغزی خفیف ممکن است کمی ناخوشایند راه برود، اما ممکن است به کمک خاصی احتیاج نداشته باشد.  فلج مغزی با گذشت زمان بدتر نمی‌شود، اگر چه علائم می‌تواند در طول عمر فرد تغییر کند.

همه افراد مبتلا به فلج مغزی با حرکت و حالت بدن مشکل دارند. بسیاری نیز دارای شرایط مرتبط مانند ناتوانی ذهنی، تشنج، مشکلات بینایی، شنوایی یا گفتار، تغییرات در ستون فقرات (مانند اسکولیوسیس)، یا مشکلات مفصلی (مانند انقباضات) هستند.

انواع فلج مغزی

پزشکان فلج مغزی را بر اساس نوع اصلی اختلال حرکتی درگیر طبقه بندی می‌کنند. بسته به نواحی مغز، یک یا چند اختلال حرکتی زیر ممکن است رخ دهد:

-سفت شدن ماهیچه ها (spasticity)

-حرکات غیرقابل کنترل (dyskinesia)

-تعادل و هماهنگی ضعیف (ataxia)

چهار نوع اصلی CP وجود دارد:

فلج مغزی اسپاستیک (Spastic Cerebral Palsy): رایج ترین نوع  فلج مغزی اسپاستیک است. اسپاستیک حدود ۸۰٪ از افراد مبتلا به CP را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

افراد مبتلا به فلج مغزی اسپاستیک، توان عضلانی زیادی دارند. این بدان معناست که ماهیچه‌های آنها سفت شده و در نتیجه حرکات آنها ممکن است ناخوشایند باشد. فلج مغزی اسپاستیک معمولاً با قسمت‌هایی از بدن که تحت تأثیر قرار می‌گیرند شرح داده می‌شود:

اسپاستیک دی پلژی (Spastic diplegia): در این نوع فلج مغزی سفتی ماهیچه‌ها عمدتا در پاها قرار دارد و بازوها کمتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند یا اصلاً تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند. افراد مبتلا به دیپلژی اسپاستیک ممکن است در راه رفتن دچار مشکل شوند زیرا ماهیچه‌های سفت ران و پا باعث می‌شود که پاها به هم بپیوندند، به داخل بچرخند و در زانوها (که به قیچی نیز معروف است) همدیگر را قطع کنند.

اسپاستیک همی پلژی (Spastic hemiplegia): این نوع فلج مغزی فقط یک طرف بدن فرد را درگیر می‌کند. معمولاً بازو بیشتر از ساق پا آسیب می‌بیند.

اسپاستیک کوادری پلژی (Spastic quadriplegia): این نوع از فلج مغزی شدیدترین شکل CP اسپاستیک است و هر چهار اندام، تنه و صورت را درگیر می‌کند. افراد مبتلا به اسپاستیک کوادری پلژی معمولاً نمی‌توانند راه بروند و اغلب دارای اختلالات رشدی دیگر مانند ناتوانی ذهنی، تشنج یا مشکلات بینایی، شنوایی یا گفتاری هستند.

فلج مغزی دیسکینتیک (Dyskinetic Cerebral Palsy): افراد مبتلا به فلج مغزی دیسکینتیک در کنترل حرکت دست ها، بازوها، و پاها مشکل دارند که نشستن و راه رفتن را دشوار می‌کند. حرکات غیر قابل کنترل هستند و می‌توانند آهسته و مانند پیچ و تاب خوردن، و یا سریع و پر تکان باشند. گاهی صورت و زبان تحت تأثیر قرار می‌گیرند و فرد مکیدن، بلعیدن و صحبت کردن را به سختی انجام می‌دهد. فرد مبتلا به فلج دیسکینتیک دارای تون عضلانی است که می‌تواند تغییر کند (از حالت سفت به بیش از حد شل) نه تنها از روز به روز، بلکه حتی در طول یک روز.

فلج مغزی آتاکسیک (Ataxic Cerebral Palsy): افراد مبتلا به فلج مغزی آتاکسیک با تعادل و هماهنگی مشکل دارند. هنگام راه رفتن ممکن است ناپایدار باشند. آنها ممکن است با حرکات سریع یا حرکاتی که نیاز به کنترل زیادی دارند، مانند نوشتن، مشکل داشته باشند. آنها ممکن است هنگام دستیابی به چیزی کنترل دست یا بازوهای خود را به سختی حفظ کنند.

فلج مغزی مختلط (Mixed Cerebral Palsy): برخی از افراد دارای علائم بیش از یک نوع فلج مغزی هستند. شایع‌ترین نوع فلج مغزی مختلط، مخلوط اسپاستیک و دیسکینتیک است.

علائم اولیه

علائم فلج مغزی بسیار متفاوت است زیرا انواع و سطوح مختلفی از ناتوانی وجود دارد. علامت اصلی اینکه کودک مبتلا به فلج مغزی ممکن است داشته باشد تأخیر در رسیدن به نقاط عطف حرکتی و رشد (مانند غلت زدن، نشستن، ایستادن یا راه رفتن) است.

در زیر برخی دیگر از علائم احتمالی فلج مغزی ذکر شده است. ذکر این نکته ضروری است که برخی از کودکان بدون ابتلا به فلج مغزی نیز ممکن است برخی از این علائم را داشته باشند.

در نوزادان کوچکتر از ۶ ماه

• وقتی او را بلند می‌کنید در حالی که به پشت دراز کشیده است، سرش عقب می‌افتد
• بدنش به نظر سفت می‌رسد
• یا بدنش به نظر شل می‌رسد
• وقتی در او را در آغوش می‌گیرید، به نظر می‌رسد که کمر و گردن خود را بیش از حد از هم دور می‌کند و مدام طوری رفتار می‌کند که انگار می‌خواهد از شما دور شود
• وقتی او را بلند می‌کنید، پاهایش سفت می‌شود و روی هم می‌افتند و به شکل قیچی می‌شوند

در کودکان بزرگتر از ۶ ماه

• او در هیچ جهتی غلت نمی‌زند
• او نمی‌تواند دستانش را به هم نزدیک کند
• برای رساندن دست به دهان مشکل دارد
• او تنها با یک دست سعی می‌کند چیزی را بردارد در حالی که دست دیگر را مشت نگه می‌دارد

در کودکان بزرگتر از ۱۰ ماه

• او به شکل ناموزونی می‌خزد، با یک دست و پا خود را به جلو فشار می‌دهد در حالی که دست و پای مخالف را می‌کشد
• او روی باسن خود حرکت می‌کند یا روی زانوها می‌پرد​، اما چهار دست و پا نمی‌خزد

غربالگری و تشخیص

تشخیص فلج مغزی در سنین پایین برای سلامت کودکان و خانواده‌های آنها مهم است. تشخیص فلج مغزی می‌تواند چندین مرحله را شامل شود:

نظارت بر رشد

نظارت بر رشد به معنای دنبال کردن رشد و نمو کودک در طول زمان است. اگر در حین نظارت نگرانی‌هایی در مورد رشد کودک ایجاد شد، باید در اسرع وقت یک آزمایش غربالگری رشد انجام شود.

غربالگری

در طول غربالگری رشد، یک آزمایش کوتاه داده می‌شود تا مشخص شود آیا کودک دارای تاخیرهای رشدی خاصی مانند تأخیر حرکتی است یا خیر. اگر نتایج آزمایش غربالگری نگران کننده باشد، پزشک برای ارزیابی رشد شما را به متخصص ارجاع می‌دهد.

ارزیابی رشد توسط پزشک

هدف از ارزیابی رشد، تشخیص نوع خاصی از اختلال است که بر کودک تأثیر می‌گذارد.

مداخله و درمان

هیچ درمان قطعی برای فلج مغزی وجود ندارد، اما برخی درمان‌ها می‌تواند زندگی کسانی را که مبتلا به این بیماری هستند، بهبود بخشد. شروع برنامه درمانی در اسرع وقت بسیار مهم است.

پس از تشخیص فلج مغزی، تیمی از متخصصان سلامت با کودک و خانواده همکاری می‌کنند تا طرحی را برای کمک به کودک برای دستیابی به پتانسیل کامل خود تهیه کنند. درمان‌های رایج شامل داروها، عمل جراحی، استفاده از بریس، و فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی است.

هیچ درمانی به تنهایی برای همه کودکان مبتلا به فلج مغزی بهترین نیست. قبل از تصمیم گیری در مورد برنامه درمانی، مهم است که با پزشک کودک صحبت کنید تا همه خطرات و مزایای آن را درک کنید.

علل و عوامل خطر

فلج مغزی ناشی از رشد غیر طبیعی مغز یا آسیب به مغز در حال توسعه است که بر توانایی کودک در کنترل ماهیچه‌های خود تأثیر می‌گذارد. دلایل مختلفی برای ایجاد یا آسیب غیر طبیعی وجود دارد. افراد تصور می‌کنند که فلج مغزی عمدتا به دلیل کمبود اکسیژن در طول زایمان ایجاد می‌شود. در حال حاضر، دانشمندان تصور می‌کنند که کمبود اکسیژن باعث تعداد کمی از موارد فلج مغزی می‌شود.

رشد غیرطبیعی مغز یا صدمه‌ای که به فلج مغزی منجر می‌شود می‌تواند قبل از تولد، هنگام تولد، یک ماه پس از تولد یا در اولین سال زندگی کودک، در حالی که مغز هنوز در حال رشد است رخ دهد.

فلج مغزی مرتبط با رشد غیرطبیعی مغز یا صدمه‌ای که قبل یا در حین تولد رخ داده است، فلج مغزی مادرزادی نامیده می‌شود. اکثر موارد فلج مغزی (۸۵ تا ۹۰ درصد) مادرزادی است. در بسیاری از موارد، علت آن مشخص نیست.

درصد کمی از موارد فلج مغزی ناشی از رشد غیر طبیعی مغز یا آسیب‌هایی است که بیش از ۲۸ روز پس از تولد رخ می‌دهد. این حالت فلج مغزی اکتسابی نامیده می‌شود و معمولاً به عفونت‌هایی (مانند مننژیت) یا آسیب به سر مربوط است.

اگر نگران هستید

اگر فکر می‌کنید فرزند شما نقاط عطف حرکت و رشد را به موقع کسب نمی‌کند یا ممکن است فلج مغزی داشته باشد، با پزشک خود تماس بگیرید و نگرانی‌های خود را با او در میان بگذارید.

اگر شما یا پزشک‌تان هنوز نگران هستید، از یک متخصص برای ارجاع درخواست کنید تا بتواند ارزیابی دقیق تری از فرزند شما انجام دهد و در تشخیص کمک کند.

پایان پیام

ترجمه و تنظیم: مریم قره‌گزلو

خرید از سایت‌های معتبر با کد تخفیف گلونی
کلیک کنید