نقش ارامنه در انقلاب مشروطه ایران
به گزارش گلونی اهمیت انقلاب مشروطه در تاریخ ایران بر هیچ‌کس پوشیده نیست چرا که این‌دوره به تحولی شگرف در ابعاد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی منتهی شد.
در راه به ثمر نشستن مشروطه افراد زیادی در گروه‌ها و طبقات گوناگون و البته با مذاهب مختلف شرکت داشتند.
اقلیت‌های دینی گام‌به‌گام اکثریت دینی کشورمان در پی دستیابی به حقوق و آزادی خود جان‌فشانی و تلاش کردند.
سرزمین ایران به واسطه موقع و اهمیت جغرافیایی‌اش همواره موطن یا میزبان اقوام رنگارنگ با آیین‌های مختلف بوده است.
همزیستی مردمانی با این حجم از تنوع در سرتاسر تاریخ ما گاهی باعث بروز اختلاف بوده و گاه هم اتحادها و دوستی‌های پرشکوهی را رقم زده است.
در جریان انقلاب مشروطه با اینکه وقایعی چون عهدنامه‌های گلستان و ترکمانچای و در سال‌های بعد پیمان ۱۹۰۷ روحیه ضدمسیحی و ضدارمنی را در ایران تقویت می‌کرد دوشادوشی مردمان مسلمان و ارمنی دربرابر دشمن مشترک خدشه‌دار نشد.
به طوری که در جریان کشته شدن یکی از آزادیخواهان ارمنی روزنامه ناله ملت درباره تشییع جنازه او نوشته است که: «الحق و الانصاف آذربایجان نه بلکه ایران تا بوده جنازه احدی از بزرگان و اشراف و رجال مملکت را بدین وضع و ترتیب و عزت و اجلال حمل ننموده و در حق هیچ‌یک از شهدای حریت این احترام فوق العاده را مرعی نداشتند».
نقش ارامنه در انقلاب مشروطه ایران
از جمله مسیحیان آزادیخواه می‌توان به یپرم داودیان متولد ۱۸۶۸ در یکی از روستاهای گنجه اشاره کرد.
او تحصیلات خود را برای پیوستن به مجاهدان ارمنی رها کرد و چون مصیبت‌های وارده بر مردم ارمنی را دید بر آن شد تا مجاهدان را بایکدیگر متحد سازد.
دست روزگار یپرم داودیان را از مبارزه با عثمانی و تبعید به جزیره ساخالین به شهرداری انزلی رساند.
یپرم خان به مرور به مقام شهربانی و بعد فرماندهی سپاه نیز منصوب شد و به گاریبالدی ایران شهرت یافت.
یپرم خان پس از مشروطه رئیس انجمن ارامنه در رشت بود و به پاسداری از آزادی و حقوق به دست آمده می‌پرداخت.
در هنگام نخست وزیری مستوفی الممالک نیز ماموریت یافت سلاح‌های باقی مانده در دست مردم را جمع آوری کند.
در این راستا با مقاومت عده‌ای از مجاهدان چون ستارخان و باقرخان مواجه و مجبور به خلع سلاح همکاران قدیمی خود شد.
در مجموع نظرات بیان شده راجع به یپرم خان نظرهایی ضد و نقیض و گاه همراه با سوگیری است.
عده‌ای او را به هم‌کیش سالاری متهم کرده و عده‌ای دیگر به خاطر رفتارش در مقابل ستارخان و باقرخان سرزنشش می‌کنند و در مقابل عده‌ای او را مبارزی سلحشور در برابر روس‌ها می‌دانند.
در هر حال آنچه اهمیت دارد دوشادوشی زنان و مردان مسلمان و غیر مسلمان، چشیدن طعم وحدت در بین اقوام و مذاهب، برقراری مجلس ملی و تعلق گرفتن یک کرسی به هم‌وطنان ارمنی در مجلس شورای ملی است.
رویایی که هرچند با آمدن دوران استبداد صغیر برباد رفت اما نشان از تغییری عظیم می‌داد.
پایان پیام
نویسنده: کیمیا قنبری