ایزدپناه راه‌گشای نسل بعد از خود
به گزارش پایگاه خبری گلونی، دویست‌وپنجمین «شب بخارا» در تاریخ ۱۹ اردیبهشت به بزرگداشت حمید ایزدپناه اختصاص داشت. کیانوش کیانی هفت‌لنگ یکی از سخنرانان این مراسم بود. مشروح سخنان ایشان را بخوانید:
مراسم امروز به منظور نکوداشت و تکریم استادی فرهیخته برگزار می‌شود که خدمات زیادی به علم و دانش این سرزمین به‌ویژه خطهٔ کهن سال و تاریخ‌ساز لرستان نموده است.
شخصیتی ادیب، نویسنده‌ای توانا، پژوهشگر، شاعر و موسیقی‌شناس که زندگینامه‌اش سرشار از نکته‌های برجسته و آموزنده است. علاوه بر آن اصالت، نجابت، صفا، سخت‌کوشی و مهمان‌نوازی که صفت بارز اکثر لرهاست در استاد موج می‌زند.
امروز به دوستی گفتم که برای مراسم نکوداشت استاد می‌روم خاطره‌ای برایم نقل کرد و اصرار کرد که آن را حضورتان عرضه نمایم. ایشان بیان داشت که در سال‌های ۱۳۴۱ و ۱۳۴۲ به منظور انجام مطالعات مردم‌شناسی عازم خوزستان بودیم. طبیعی است که می‌بایست از خرم‌آباد عبور می‌کردیم. شب شد به دنبال هتل می‌گشتیم. آقایی را دیدیم، پرسیدیم آقا اینجا هتل خوب کجاست؟ از روی نوشته روی ماشین ما را شناخت. ظاهرا از دوستان فرهنگ‌وهنر و میراث‌فرهنگی بود. با صدایی رسا در حالیکه اصلا ما را نمی‌شناخت فریاد زد: مگر ما لر‌ها مرده‌ایم که مهمانانمان به هتل بروند؟
شب ما را به خانه خود برد و پذیرایی مفصلی کرد و تمام مطالعات خود را درباره واژه‌شناسی و درباره آثار تاریخی و باستانی لرستان به ما نشان داد. روز بعد هم با حوصله و صبر و اشتیاق قلعه فلک‌الافلاک و خطوط کنده شده در دل کوه و دیگر اماکن دیدنی شهر خرم‌آباد را به ما نشان داد و سپس ما را راهی خوزستان کرد.
پس از برگشت به تهران نزد مسئولان وقت رفتیم و گفتیم که چنین شخصیتی در خرم‌آباد وجود دارد. وی را به تهران دعوت کردند و بعد‌ها به ریاست فرهنگ‌وهنر خرم آباد و سپس بر اثر تلاش و پشتکاری که داشت به مقامات علمی و پژوهشی بالایی رسید. این اخلاق نیکو و رفتار و صفت مهمان‌نوازی استاد که برخاسته از فرهنگ اصیل لرهاست پس از گذشت پنجاه و چند سال همچنان در یاد این آقایان باقی مانده بود و به من اصرار می‌کردند که حتما یادی بکنم از آن زمان.
به گفته پژوهشگران و دانشمندان و کسانی که به پیوستگی چند هزار ساله تاریخ و فرهنگ‌وهنر مناطق مختلف ایران زمین آشنایی دارند، سرزمین لرستان در تمدن پر افتخار ما نقشی بسیار موثر و درخشان داشته است. آثار مفرغی لرستان که مربوط به هزاره‌های اول و دوم پیش از میلاد بوده از حدود یک قرن پیش به موزه‌های بزرگ جهان و مجموعه‌های شخصی دوستداران آثار هنری پیشینیان راه یافته است. پدیده تاریخی و هنری شگفت‌انگیزی هستند. کسانی که به موزه لوور رفته باشند با این مفرغ‌ها آشنایی دارند.
بررسی آثار مذکور نشان می‌دهند وسایل نبرد مردم لرستان در عین حال که بهترین سلاح و ابزار زمان جنگاوری خود بوده است صورتی زیبا و پسندیده دارد. که در زمره برگزیده‌ترین نمونه‌های هنری دوران‌های باستانی شناخته می‌شود. همچنین به موازات پیکره‌های مذهبی و ادوات گوناگون رسمی تعداد فراوانی وسایل کشاورزی و زیور بانوان همچون دستبند و کمربند و حلقه‌های جورواجور گردنبند و آینه و سنجاق‌های کوچک و بزرگ، حتی سنجاق قفلی و دیگر وسایل به صورت فوق‌العاده ظریف در میان اشیا مفرغی لرستان وجود دارد و روی هم رفته می‌توان پنداشت که هنر خاص مفرغ لرستان دریچه‌ای تازه بر تاریخ تمدن دنیای قدیم گشوده است. بدیهی است که چنین هنر و تمدنی نمی‌تواند و نباید به آثار مفرغی محدود و منحصر باشد و آثار بازمانده از دیگر سرچشمه‌های تمدن غنی و سرشار لرستان در دل یا بر روی زمین آن سامان هم وجود دارد و هم می‌باید هدف بررسی‌ها و پژوهش‌های کاوشگران و جویندگان حقایق تاریخی باشد. در کودکی وقتی که ما برای بازی می‌‌رفتیم، عمدتا با سفال‌ها بازی می‌کردیم، باستان‌شناس که نبودیم. در واقع آن قدر از این آثار باستانی و تاریخی وجود دارد که شاید متاسفانه از فراوانی دیده نمی‌شود. از دل چنین سرزمین و چنین فرهنگی استاد متولد شده است. و به بلوغ و کمال رسیده است و آثار متعددی خلق کرده و بی‌شک او از این سرمایه تاریخی تاثیر پذیرفته است.
ایزدپناه راه‌گشای نسل بعد از خود
از جمله این آثار گران‌سنگ فرهنگ لری است. می‌دانیم که گویش‌های ایرانی از پشتوانه‌ها و گنجینه‌های سرشار ادبی و از سرمایه‌های گران‌بهای معنوی کشور است. این سرمایه ارزشمند زمانی که آرام‌آرام در حال نابودی و خاموشی و فراموشی بود توسط استاد با تهیه کتاب فرهنگ لری که با تحمل سختی‌ها و مشقت‌ها صورت گرفت ثبت و ضبط گردید و ماندگار شد. اثری شد که هم موجب دانش‌افزایی در این حوزه گردید و هم راه را برای جوانان و ره پویان بعدی گشود و هموار کرد.
یکی از اقدامات مهم استاد بازپس گیری قلعه فلک‌الافلاک از ارتش و تحویل آن به اداره فرهنگ‌وهنر لرستان بود. وی موفق شد درهای این قلعه را پس از تعمیر و بازسازی آن در سال ۱۳۵۶ به نام جدید موزه شاپورخواست و با عنوان بخش مرکز اسناد و مردم‌شناسی و آثار مفرغی لرستان پس از سال‌ها به روی مردم و هنردوستان کشور بازگشاید.
از نکته‌های طنز روزگار این است که من در آن روزگار که جوانی بیش نبودم جز اولین بازدیدکنندگان این موزه بودم. از حسن اتفاق امروز هم روز اسناد ملی و آثار مکتوب است. پس جا دارد این روز را به استاد و تمامی دست‌اندرکاران و پژوهشگران اسناد ملی و تاریخی هم تبریک بگوییم.
مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی که از برگزارکنندگان و در واقع از همکاران برگزاری این مراسم است سال‌هاست که واحدی به نام تاریخ شفاهی تاسیس کرده که با بزرگان، دانشمندان و پژوهشگران در حوزه‌های مختلف گفت‌وگو می‌کند و از زوایای مختلف زندگی آن‌ها را بررسی می‌کند و یک بیوگرافی مکتوب درمی‌آورد که امیدواریم به زودی در خدمت استاد و بقیه اساتید باشیم.
نکته آخر اینکه مژده‌ای برای استاد و همه حضار دارم و آن اینکه در مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی مقدمات راه‌اندازی بخش تاریخ و فرهنگ لرهای ایران فراهم شده است و با توجه به بیش از نیم قرن تلاش استاد به عنوان مشاور عالی افتخاری از این پس افتخار داریم که در این بخش در خدمت ایشان باشیم.
در پایان از خداوند برای استاد سلامتی و طول عمر آرزو می‌کنم و امیدوارم شاهد آثار ایشان در زمینه‌های تاریخ، باستان‌شناسی، زبان‌شناسی، ادبیات، مردم‌شناسی، موسیقی و سایر رشته‌های پژوهشی ایشان باشیم.
پایان پیام
