انتشار اخبار جعلی بحران آینده رسانه

به گزارش پایگاه خبری گلونی، شادی آذری (روزنامه‌نگار) نوشت: اخبار جعلی موضوع جدیدی نیستند. محل تولد باراک اوباما با انتشار گواهی تولد و اسناد اولیه‌ای که به‌صورت آنلاین منتشر شد، قابل اثبات بود. اما صرفا انتشار یک حقیقت نمی‌تواند موجب شود بخش بزرگی از شهروندان آمریکایی این افسانه را باور نکنند که اوباما زاده خارج از خاک آمریکاست.

در چنین جوی، اعلام تعداد دقیق روزنامه‌نگاران استرالیایی که حرفه خود را طی ۱۰ سال اخیر ترک کردند، بسیار دشوار است. تا حدودی دلیلش این است که ماهیت کار ژورنالیستی تغییر کرده است.

بسیاری از افراد هم‌اکنون بر جمع‌آوری یا تولید محتوای دیجیتال کار می‌کنند و هرگز از پشت میزهایشان بلند نمی‌شوند. موسساتی همچون دانشگاه‌ها و سازمان‌های غیرانتفاعی هم حالا محتوای ژورنالیستی تولید می‌کنند و آنها را به‌صورت آنلاین منتشر می‌کنند، اما افرادی که توسط آنها برای این کار استخدام شده‌اند معمولا جزو آمار ژورنالیست‌ها لحاظ نمی‌شوند چون کارفرمایان آنها سازمان‌های رسانه‌ای نیستند.

آنچه می‌توان به یقین گفت اما این است که تحریریه‌های بزرگ زیادی ورای تصورمان در حال از بین رفتن هستند. بیانیه‌های تعدیل نیروی رسانه‌ها که در هفته گذشته در استرالیا منتشر شدند، جدیدترین رویداد از یک روند ۱۵ ساله است. در سال ۲۰۱۳، تحلیلگران صنعت رسانه برآورد کردند که بیش از ۳ هزار روزنامه‌نگار استرالیایی طی ۵ سال منتهی به ۲۰۱۳ مشاغل خود را از دست داده‌اند. از آن زمان به بعد، کاهش مشاغل بیشتری در رسانه‌ها مشاهده شد و بیانیه‌های هفته گذشته تازه‌ترین این موارد بودند.

برآوردها نشان می‌دهند که در آمریکا، ۱۵ درصد از مشاغل مرتبط با روزنامه‌نگاری بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۹ نابود شده‌اند و این کاهش مشاغل از آن زمان به بعد هم متوقف نشده است. همزمان، برای جبران این روند، رسانه‌های استرالیایی شاهد پیوستن افراد جدیدی به این حرفه هستند اما به شکل رسانه‌های دیجیتال. روزنامه انگلیسی دیلی میل هم نسخه آنلاین محلی منتشر کرده است که مشتمل بر اخبار مرتبط با جوانان و سرگرمی است. نیویورک تایمز، هافینگتن پست و فیرفکس هم نسخه‌های آنلاین دارند.

گاردین هم نسخه استرالیایی آنلاین منتشر کرده است. علاوه‌بر همه اینها، نشریات کوچک و تخصصی بسیاری وجود دارند که علت افزایش تعداد آنها کاهش هزینه‌های انتشار آنلاین نسبت به اخذ مجوز نشر یا چاپ بر روی کاغذی است که از پیکره درختان تهیه می‌شود و توزیع آن در سطح ملی است.

بنا به همین دلایل هم تقریبا هر سازمان بزرگی می‌تواند در صورت نیاز از شبکه جهانی اینترنت برای تبدیل شدن به یک خروجی رسانه‌ای بهره‌گیرد، خواه حاصل آن در گروه ژورنالیسم رده‌بندی شود، خواه در گروه روابط عمومی.

در چنین شرایطی این پرسش مطرح می‌شود که چه آینده‌ای در انتظار حرفه روزنامه‌نگاری است؟ از هم‌اکنون هم واضح است که در آینده شاهد تحریریه‌های بسیار کوچک‌تری خواهیم بود که افراد جدیدی در آنها کار خواهند کرد و سازمان‌های غیررسانه‌ای با استفاده از ابزارهایشان وارد این عرصه خواهند شد. برخی از این تحریریه‌ها بین حوزه‌های خبر، تبلیغ و آگهی در نوسان خواهند بود. برخی از آنها کارخانجات تولید اخبار جعلی خواهند بود و خود را وقف درآمدسازی از کلیک‌هایی می‌کنند که بر اخبار دروغ زده می‌شود.

اگر موضوع فقط افول کسب و کار ژورنالیسم باشد، شاید جای نگرانی بسیار نباشد، اما واقعیت این است که انتشار اخبار جعلی و دروغ می‌تواند کل سرنوشت بشریت را به ورطه نابودی بکشاند. در چنین شرایطی که آینده مبهم و تیره و تار است، رسانه‌های معتبر می‌توانند چند اقدام مهم را در پیش گیرند:

نخست آنکه بر تولید محتوای با کیفیت سرمایه‌گذاری کنند چون در غیر این صورت مخاطبان خود را از دست خواهد داد.

دوم اینکه دولت‌ها مجبور خواهند بود تا حدودی مسوولیت کمک به اصحاب رسانه را بر عهده گیرند. در اروپا و کانادا دولت‌ها در حال کسب تجربه در این زمینه هستند و روش‌های کمک به شکوفایی ژورنالیسم را در دستور کار خود دارند تا بدین ترتیب اخبار و اطلاعات واقعی بتوانند به حیات خود ادامه دهند. پژوهش‌‌های بین‌المللی نشان داده‌اند کشورهایی که از سنت حمایت دولت از رسانه‌ها برخوردارند، جوامعی منسجم‌تر و مطلع‌تردارند و کمتر دوقطبی‌اند.

در نهایت موضوع شهروندان مطرح است. تجربه یک دهه اخیر نشان می‌دهد که شهروند-گزارشگر، یا آنچه تهیه گزارش توسط شهروندان عادی خوانده می‌شود، هرگز نمی‌تواند جای کاری که توسط حرفه‌ای‌های مطبوعات انجام می‌شود را بگیرد.

منظور از حرفه‌ای‌ها آن دسته از افرادی هستند که برای تهیه محتوای با کیفیت به منابع موثق دسترسی دارند و برای استفاده از آنها آموزش حرفه‌ای دیده‌اند.

واقعیت اما این است که پدیده شهروند-گزارشگر هم بخشی همیشگی از اکولوژی دنیای خبر است. برای آینده قابل پیش‌بینی، ما تنها چند دقیقه با اطلاعاتی که توسط شهروندان منتشر می‌شود فاصله داریم، چیزی به فاصله یک کلیک. اما مسوولیت‌شناسی افراد خواه در مقام یک مصرف‌کننده خبر و اطلاعات، خواه به‌عنوان موسس رسانه و یا در جایگاه تامین‌کننده اخبار یا اطلاعات، یکی از لازمه‌های تبدیل شدن به یک شهروند خوب در جامعه امروز است.

اگر بتوانیم به این مسوولیت‌شناسی واقف شویم و آن را در زندگی خود به‌کار گیریم، خواهیم توانست بر بحران ژورنالیسم فایق آییم.

پایان پیام

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد