فاصله زن در فرهنگ ایران و یونان باستان، تفاوت انتخاب کردن و انتخاب شدن است

 به گزارش پایگاه خبری گلونی، در این پنل که با هدف ایجاد یک بستر مناسب برای طراحی پروپزال یک طرح مشترک صورت گرفت، ابتدا شکر خداگودرزی نویسنده و کارگردان کشورمان در سخنانی به تشریح زندگی نامه حکیم ابوالقاسم فردوسی پرداخت.

کترینا اوانجلوتوس نیز با شرح زندگی اوریپید، گفت: اوریپید تراژدی را به یک زمینه واقع گرایانه می کشاند و تلاش دارد بر اذهان، رابطه بین زن و مرد و جنگ تاکید کند. برخی معتقدند او یک ضد زن است که به نظر سوءتفاهم شده و امیدواریم در این پنل بتوانیم از این سوء تفاهم دفاع کنیم.

در ادامه شکرخدا گودرزی با اشاره به اینکه این بحث به دنبال برتری دادن به هیچ یک از این دو نویسنده بزرگ نیست، گفت: من به دنبال شرح شباهت ها و تفاوت هایی کاراکترهایی هستم که در آثار این دو نویسنده بزرگ وجود دارد، چون به نظرم خردورزی در نوشته های آنها از جایگاه ویژه ای برخوردار است.

وی افزود: حماسه را باید مرز بین دو پرانتز اسطوره و تاریخ قرار دهیم، چون  نه آن جزمیت و خشک اندیشی تاریخ را و نه آن جنبه های عاطفی و خاص اسطوره را دارد. حماسه براساس شاهنامه مرز قابل قبول انعطافی از گرایش های عاطفی و اندیشه انسان است که منجر به شناخت از جهان پیرامون می شود. حماسه مثل اسطوره ازلی نیست و محدودیت تاریخی هم ندارد اما مایه هایی از بی کرانگی را با خود به همراه دارد.

این نویسنده و کارگردان تئاتر کشور در ادامه داستان های شاهنامه فردوسی را قابل تفسیر در زندگی امروز عنوان کرد و یادآور شد: در مواجه با شاهنامه با کاراکترهای واقعی روبروییم چون نه مانند مدآ که شخصیت نیمه خدایی دارد از ما درو هستند ونه آنچنان عامی اند که مثل برده عمل کنند و اینجا نقطه بحث من با فرهنگ یونان است. چون زنان شاهنامه همه انتخابگر و اهل حماسه اند اما زنان یونانی انتخاب می شوند. که نمونه های آن سیندخت نماد عقل، گردآفرین و آذرگشسب نماد جنگاوری و رودابه و تهمینه نماد انتخاب عشق آگاهانه اند.

به گزارش اوانجلوتوس در ادامه به شرح وضعیت انتخاب زنان در فرهنگ یونان پرداخت و گفت: نقطه شروع و دلیل نگارش اشعار فردوسی و متون اوریپید متفاوت است. متن اریپید برای بازیگران و رقاص ها و…. نوشته شده و قرار بود در فستیوالها به اجرا در آیند. فستیوالهایی که در آن قرار بود ویژگی های شهر آتن و میزان ثروت شان به رخ میهمانان بیگانه کشیده شود. همه بازیگران حتی بازیگران نقش زن و مخاطبان این نمایش ها مرد بودند. آلکستیس برای همین فستیوال ها نوشته شد و داستان در خصوص زنی است که به خاطر همسرش جانش را از دست می دهد و دیالوگ ها پدر و همسر این زن، باعث می شود به مرور تماشاگران معذب شوند.

شکر خدا گودرزی در شرح داستان آلکستیس گفت: به نظر من آنچه در این نمایش خلق می شود انتخاب آگاهانه این زن نیست چون خود درام معلوم نمی کند چرا این انتخاب به وجود می آید.

اوانجلوتوس: این انتخاب را می کند چون انتخاب دیگری ندارد.

گودرزی: انتخاب آگاهانه زن در شاهنامه را سیندخت مادر رودابه انجام می دهد. رودابه عاشق زال شده اما منوچهر شاه به این دلیل که نژاد او به ضحاک بر می گردد مانع از ازدواج این دو شد و از سام پدر زال خواست تا به کابل لشکرکشی کند و دودمان آنها را نابود کند اما سیندخت لباس عوض کرد و به سمت لشکر سام رفت و مانع از این رخداد می شود و همین عامل باعث ازدواج رودابه با زال و تولد رستم می شود. این زن دست به یک اقدام قهرمانانه زد و بنای شاهنامه همین اقدام شجاعانه است.

در خصوص شباهت های این دو اثر نیز باید به داستان فدر و سودابه اشاره کنم آنهم با یک تفاوت که در داستان فدر خدایان از او می خواهند که عاشق شود اما در داستان سودابه او خودخواسته عاشق سیاوش شد.

گودرزی سپس به شرح عشق سودابه پرداخت و گفت: ما در فرهنگ ایرانی انتخابگری زن را می بینیم اما در فرهنگ یونان بغیر از شخص مدئا زنها دست و پا بسته اند و انتخابی ندارند لذا اگر بخواهیم ارتباطی بین ما و زمان معاصر شکل بگیرد بحث بین انتخاب کردن و انتخاب شدن است.

این بحث در ادامه به موضوع اختیار در آلکستیس پیوند خود و شکرخدا گودرزی و خانم کترینا اوانجلوتوس عقاید خود را در این خصوص شرح دادند.

در ادامه بخشهایی از نمایش آلکستیس که توسط اوانجلوتوس در یونان اجرا شده بود پخش شد.

پس از پایان این کلیپ چند دقیقه ای، گودرزی به شرح حال مهربان بانو یکی دیگر از زنان شاهنامه پرداخت و گفت: مهربان بانو براساس نگاه شاهنامه فقط یک کدبانو نیست، بلکه نوازنده چنگ است، رامشگر است، باسواد است  و… این زن برای هزار و صدسال پیش است. زن در فرهنگ ایرانی به هیچ وجه دست و پا بسته نیست و در شاهنامه به عنوان سند ملی ما بر آن تاکید دارد.

وی افزود: اگر قرار است به متنی برسیم که بر چالش زمان خودمان نیز تاکید داشته باشد باید برخی مباحث را به چالش بکشیم. مثلا اینکه چرا آلکسیتیس می پذیرد که به جای همسرش بمیرد. چرا سوال نمی کند چرا خودت نمی میری؟ و این مباحث بنیادی را باید به چالش بکشیم و به زبان امروزی نزدیک کنیم.

به گزارش اوانجلوتوس نیز گفت: من فکر می کنم امروز یک شروع در مورد اوریپید و شاهنامه بود ومی توان در خصوص آنها تا بینهایت صحبت کرد و آنها را به نوشته های خاص تبدیل نمود.

گودرزی نیز گفت: امیدوارم بتوانیم به یک کار مشترک برسیم و در فستیوال یونان اجرا کنیم و این گفتگوی بین فرهنگی و بین رشته ای را که هم پایه ادبیات دارد، هم پایه تاریخ، همه پایه فلسفه، هم پایه مسائل اجتماعی و … به سرانجام برسانیم.

این پنل با پاسخ به سوالات برخی از مخاطبان به پایان رسید.