تغییرات در مطالعاتی نظیر مطالعات استراتژی‌های ملی آب را مطالعه کنید
تغییرات در مطالعاتی نظیر مطالعات استراتژی‌های ملی آب
به گزارش پایگاه خبری گلونی، اندیشکده تدبیر آب ایران جزوه‌ای منتشر کرده است با نام ارزیابی مقدماتی حکمرانی آب کشور.
با توجه به تفاوت دیدگاه‌های حکمرانی و مدیریتی، وضعیت این ارزیابی در دو سطح متفاوت قابل بررسی و ارزیابی است:
- از دیدگاه حکمرانی آب
- از دیدگاه مدیریت و برنامه‌ریزی آب
در بحث حکمرانی، موضوعات مربوط به سیاست‌های کلی و فضای فعالیت‌ها، قوانین و نهادهای مرتبط و چگونگی ایجاد و اعمال اقتدار برای اجرای تصمیمات مورد توجه است. در بحث بهبود مدیریت و برنامه‌ریزی کار، به اصول برنامه‌ریزی، نحوه عملیاتی‌کردن برنامه و تجهیز منابع و ظرفیت‌های اجرایی، نظارت و ارزیابی و نظایر آن توجه می‌شود.
در ارزیابی حکمرانی کشور، تلاش شده از دیدگاه حکمرانی آب با توجه به تفاوت سطح آن با مدیریت و برنامه‌ریزی استفاده شود.
تغییرات در مطالعاتی نظیر مطالعات استراتژی‌های ملی آب
نهاد مدیریت آب
نهاد کنونی مدیریت آب که نهادی است متمرکز و تحت قواعد نظام برنامه‌ریزی مرکزی کشور، دگرگونی‌های متعددی داشته است. این تغییرات در مطالعات دیگر نظیر مطالعات استراتژی‌های ملی آب (جاماب، ۱۳۷۷) و ارزیابی عملکرد بخش آب (مجلس پژوهش‌های مجلس،۱۳۸۱) مورد توجه بوده و می‌توان آن را به استناد همین بررسی‌ها به چند دوره تفکیک کرد:
تغییرات در مطالعاتی نظیر مطالعات استراتژی‌های ملی آب
- مرحله آغازین: تأسیس یک نهاد دولتی در جریان ایجاد نظام متمرکز پس از مشروطه، براي اولين‌بار در سال ۱۳۰۷ و با توجه به مسائل مربوط به تملك نهرها و رودخانه‌ها در چارچوب مفاد قانون مدني مورد مداقه قرار گرفت، اما بلااقدام باقی ماند.
اقدامات عملی برای ايجاد سازمان‌هاي رسمي كه بتواند مسئوليت تأمين و نظارت بر منابع آب را عهده‌دار شوند از مناطق مستعد آغاز شد. تشكيل سازمان آبياري شبانكاره فارس در سال ۱۳۱۸ و متعاقب آن سازمان آبياري بهبهان در سال ۱۳۱۹ از اولین اقدامات بود. به تدريج اين تفكر در ساير مناطق فراگير شد.
تأسيس بنگاه مستقل آبياري در سطح ملی در سال ۱۳۲۲ در پاسخ به لزوم مدیریت استفاده از فناوري جدید در روش‌هاي انتقال، آبياري و حفاظت و بهره‌برداري كارا از منابع آب انجام شد.
روند فعاليت‌هاي بنگاه مستقل آبياري و سازمان مستقل آب تهران تا ۱۳۴۲ ادامه داشت و نتايج فعاليت‌هاي آنها تأثيرات قابل ملاحظه‌اي بر پيشرفت بخش آب در كشور داشت.
تغییرات در مطالعاتی نظیر مطالعات استراتژی‌های ملی آب
- مرحله شکل‌گیری نظام ملی و متمرکز: اين دوره زماني، يكي از تعيين‌كننده‌ترين و مهم‌ترين دوران در عرصه فعاليت‌هاي آب و برق محسوب مي‌شود و سنت‌های دوره قبل (بنگاه مستقل آبیاری) با شتاب برچیده و سنت‌های جدیدی بنیان نهاده شد، از جمله توجه به آب به عنوان عامل توسعه و نوسازی بخش کشاورزی در قالب ایجاد کشت و صنعت‌ها، تعاونی‌های تولید کشاورزی و شرکت‌های سهامی زراعی.
در سال ۱۳۴۴ به موجب ماده ۴ قانون تأسيس وزارت آب و برق، بنگاه مستقل آبياري منحل شد و وظايف آن بنگاه در قالب وزارتخانه جدیدالتأسیس دنبال گرديد.
در ساختار جديد وزارت آب و برق در سال ۱۳۴۶ تمامي واحدها به معاونت تبديل گرديدند. ضمن اينكه معاونت طرح‌ها و بررسي‌ها به مجموعه معاونت‌ها اضافه گرديد.
واحد جديد‌التأسيس كشت و صنعت نيز در سال ۱۳۴۷ آغاز به كار نمود. در اين سال شركت سهامي آب و برق خوزستان، شركت سهامي سازمان آب و برق آذربايجان، شركت سهامي آب و برق منطقه شمال، شركت سهامي آب منطقهاي اصفهان، شركت سهامي سازمان آب و برق منطقهاي جنوب شرقي، شركت سهامي سازمان آب منطقهاي تهران و شركت سهامي سازمان آب منطقهاي فارس از ديگر شركت‌هايي بودند كه اساسنامه آنها در سال ۱۳۴۷ تصويب گرديد.
مي‌توان از نحوه ملي‌شدن آب و نمود حقوقي آن در قانون آب به عنوان بسترسازي حقوقي روند توسعه معاونت آب ياد نمود. در سال ۱۳۴۸ شركت سهامي عمران منطقهاي غرب ايران تأسيس گرديد.
در آذرماه ۱۳۵۰ نيز تشكيلات شركت سهامي سازمان آب و برق منطقهاي تصويب شد.
در تيرماه ۱۳۵۱ اساسنامه شركت سهامي آب و برق استان ساحلي و در بهمن‌ماه همين سال تشكيلات شركت سهامي سازمان آب و برق آذربايجان به تصويب رسيد.
نقطه عطف ديگر در تاريخچه اين وزارتخانه، تغيير نام آن از وزارت آب و برق به وزارت نيرو در سال ۱۳۵۳ است.
تغییرات در مطالعاتی نظیر مطالعات استراتژی‌های ملی آب
- مرحله انتقال و بازبینی در ۱۰ سال بعد از انقلاب اسلامی: در سال ۱۳۵۹ وزارت نيرو اجازه مي‌يابد كه تغييرات لازم را در ساختار سازمان‌هاي آب و برق به عمل آورد.
در اجراي قانون مذكور و بر اساس شرايط سياسي كشور، فعاليت‌هاي آب و برق از يكديگر منفك شد و بر اساس تقسيمات جغرافيايي سياسي كشور تعداد دیگری شرکت‌های آب منطقه‌ای ايجاد گرديد.
با شروع جنگ تحمیلی تا سال ۱۳۶۷، جنگ در اولويت امور قرار داشته و برنامه ميان‌مدتي تدوين نشد و هماهنگي‌هاي مربوط به برنامه‌ريزيطرح‌ها در قالب برنامه سالا‌نه و مبادله موافقت‌نامه‌هاي مالي با سازمان برنامه و بودجه (وقت) به انجام مي‌رسيد.
تصویب قانون توزیع عادلانه آب در سال ۱۳۶۱ از دیگر رویدادهای مهم نهادی در این دوره به شمار می‌آید. نگاه به آب (به ویژه منابع آب زیرزمینی) به عنوان عامل ایجاد عدالت اجتماعی، اشتغال و توسعه کشاورزی بدون ایجاد نهادهای جدید تولید جمعی و حتی تضعیف اقدام برای آنها کماکان ادامه یافت.
در نتیجه مفهوم توسعه کشاورزی عمدتاً به توسعه در سطح و افزایش سطح زیرکشت اراضی آبی در نظام دهقانی تعبیر شد.
- مرحله شکل‌گیری گرایش‌های جدید: در این دوره نهاد آب كشور عمدتاً در جریان اجرای برنامه‌های پنج‌ساله بعد از انقلاب (۱۳۶۸ تاکنون) دستخوش تغييرات و تحولات متعددي بود که گرایش‌های جدید و مطابق روز را در خود پرورش داد که نتوانسته است به درستی به مرحله اجرا و پیاده‌سازی برسد. شرح بیشتر این دوره در توضیحات بعدی منعکس شده است.
وضعیت ساختار کنونی نهاد آب که عمدتاً مربوط به مرحله اخیر است، مطابق چارچوب مفهومی اندیشکده و بر اساس سه مؤلفه سیاست‌ها، قوانین و تشکیلات سازمانی، مورد بررسی و ارزیابی مقدماتی قرار می‌گیرد.
ادامه و بخش‌های دیگر این جزوه را می‌توانید اینجا بخوانید.
پایان پیام
کد خبر : 116631 ساعت خبر : 4:52 ب.ظ