مقدمه مقاله ارزیابی مقدماتی حکمرانی آب کشور که توسط اندیشکده آب منتشر شده است
مقدمه مقاله ارزیابی مقدماتی حکمرانی آب کشور که توسط اندیشکده آب منتشر شده است
به گزارش پایگاه خبری گلونی، اندیشکده تدبیر آب ایران جزوهای منتشر کرده است با نام ارزیابی مقدماتی حکمرانی آب کشور.
مقدمه مقاله ارزیابی مقدماتی حکمرانی آب کشور
چندین دهه است که منابع آب کشور به صورت بیرویّه و ناپایدار مورد بهرهبرداری قرار میگیرد. افزایش تعداد دشتهای ممنوعه، ناتوانی نظام تخصیص آب در جلوگیری از برداشت بیش از ظرفیت منابع آبی و رعایت حد مجاز، کاهش کیفیت و شوری رو به گسترش منابع آبی، عدم رعایت حقوق آب بهرهبرداران متقدم و محیطزیست و بروز زمینههای مناقشات، از نشانهها یا پیامدهای این وضعیتاند.
با عبور از درک مفهومی حکمرانی و حکمرانی آب و انتخاب نوع نگاه به وضعیت ساز و کارهای جاری حکمرانی آب کشور و با در دستداشتن اطلاعات اولیه از سابقه موضوع، میتوان این فرضیه را بررسی کرد که در دهه ۱۳۴۰ وضعیت حکمرانی آب کشور دچار تغییرات چشمگیری شد و با تحقق این تغییرات در روال حکمرانی آب تاکنون، دست دولت یا حکومت در حل و فصل امور باز و مقدورات بقیه جامعه در مشارکت در امور مختلف محدود شد.
در نتیجه، ساز و کار حکمرانی کشور عمدتاً منحصر شده است به تنظیم رویّههای محدود و بسته برای برنامهریزی بخشی در نظام متمرکز دولتی، استفاده از رویّههای قضایی و به کارگیری امکانات اداری.
یعنی در مقابله با مشکلات و چالشهایی که در این چند دهه بروز پیدا کرده، تدابیر اقتصادی و بازار و توافق، همفکری و مشارکت عموم، از سهم ناچیزی برخوردار است.
مقدمه مقاله ارزیابی مقدماتی حکمرانی آب کشور
در صورت قبول این فرضیه، ایجاد تنوع بیشتر در ساز و کارهای حکمرانی آب کشور تا چه حد در اصلاح اساسی امور میتواند مؤثر باشد؟
چگونه میتوان موجبات تنوع بیشتر در ساز و کارهای حکمرانی آب کشور را فراهم کرد؟ این تنوعبخشی باید بر چه تدابیر نهادی مبتنی باشد؟
شناخت بیشتر و تحلیلیتری از نظام حکمرانی آب کشور و کاستیهای آن تا چه حد میتواند در تأئید و رد این فرضیه و پاسخ به پرسشهای فوق بر اساس درک مفهومی از مبحث حکمرانی آب، اطلاعات لازم را فراهم کند؟
تاکنون بررسیهای متعددی درباره وضعیت حکمرانی آب کشورهای مختلف انجام شده است. علیرغم مشابهتهای فراوان در تعریف حوزه حکمرانی آب و مؤلفهها و عوامل مؤثر، تفاوت روشها در ارزیابی حکمرانی آب کشورها قابل ملاحظه است.
چنان که در بخش بعدی همین مقاله خواهد آمد، حتی هدفهایی که برای ارزیابی حکمرانی آب در نظر گرفته میشود تفاوتهای زیادی دارند.
از جمله میتوان به هدفهایی چون تعیین ابعاد و خصوصیات روش خاص حکمرانی (عملگرایانه)، مقایسه میان کشورها، برنامهریزی استراتژیک، تعیین اصلیترین خلاءها و روش ترمیم آنها و تشخیص حوزههای ریسک بر اساس مؤلفههای حکمرانی اشاره داشت.
مقدمه مقاله ارزیابی مقدماتی حکمرانی آب کشور
در رویکرد اندیشکده به حکمرانی آب، ارزیابی نهاد حکمرانی و تشخیص خلاءها و شکافهای اصلی بر اساس مدل حکمرانی چندسطحی و نسبت به هدف کارآمدی انجام میشود. کارآمدی هر نهاد به دو مؤلفه:
۱) قواعد حاکم بر نهاد و۲) تبعیت اعضا از آن قواعد بستگی دارد. در چارچوب تحلیلی اندیشکده، توجه محوری بر مؤلفه دوم، یعنی پذیرش و تبعیت از قواعد، اقتدار و عوامل مؤثر بر ایجاد و اعمال آن در نظام حکمرانی در کانون توجه قرار دارد.
در رفع کاستیهای کارآمدی هر نهادی از این دیدگاه، باید به عوامل و مؤلفههای متعددی توجه کرد. در مدل تحلیلی اندیشکده درگام اول به سه اصل مشارکت، محوریت قانون و مشروعیت (پذیرش قواعد، ضوابط و استانداردهای مصوب) توجه شده است.
برای شناخت بیشتر و تحلیلیتر از نظام حکمرانی کشور به اسناد موجود مراجعه و از دانش خبرگی برای اخذ نتایج ارزیابی مقدماتی در این زمینه استفاده شده است.
مقدمه مقاله ارزیابی مقدماتی حکمرانی آب کشور
هر چند که حکمرانی آب مفهومی نوپدید محسوب میشود و در اسناد موجود حوزه آب کشور چندان این اصطلاح رایج نیست، اما مطالعاتی در زمینه شرایط نهاد آب کشور، وضعیت مشارکت، قانونمحوری و مشروعیت وجود دارد که میتواند در تهیه این مقاله مورد استناد واقع شود.
به علاوه، اندیشکده برای ارزیابی نظاممند به شیوهای که خواهد آمد به چارچوب تحلیلی خود و استفاده دانش خبرگی نیز اتکا کرده است.
هر چند که پاسداری حافظه نهادی در کشور ما مورد کمتوجهی است، اما برای بررسی نهاد آب کشور تعدادی کتاب، نشریه و گزارش وجود دارد.
تاریخچه برنامهریزی برای توسعه بهرهبرداری از منابع آب ایران (۱۳۹۳)، مطالعات استراتژیهای مدیریت ملی آب (۱۳۷۷)، نشریه مروری بر تجربیات برنامهریزی (۱۳۷۲)، مطالعات نظام بهرهبرداری از آب کشاورزی (۱۳۷۸)، نتایج طرح سازگاری با اقلیم خشک و نیمهخشک (۱۳۸۳)، تحقیق کاربردی تقویت مشارکتهای مردمی در بخش آب، مطالعات وضع موجود (۱۳۸۵)، گزارشهای ارزیابی عملکرد بخش آب که به مناسبتهای مختلف توسط مرکز پژوهشهای مجلس و در مواردی توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام تهیه شده، از عمده مستنداتی است که در تهیه این مقاله از آنها استفاده میشود.
مقدمه مقاله ارزیابی مقدماتی حکمرانی آب کشور
در این گزارش پس از بررسی و انتخاب روششناسی ارزیابی حکمرانی آب، چارچوب تحلیلی اندیشکده با افزودن شکافهای نظام حکمرانی کاملترشده و نتیجه ارزیابی بر اساس ساختار حاصله ارائه میشود.
به عبارت دیگر، سازماندهی این مقاله به تبع ترتیبات ساختار تحلیلی اندیشکده شکل گرفته است. بنابراین، بخش بعدی به انتخاب روششناسی و به تبع آن تکمیل چارچوب تحلیلی اندیشکده اختصاص دارد.
با تکمیل چارچوب تحلیلی، با توجه به مجموعه نتایج بررسیهای موجود، دانش خبرگی و ساختار تحلیلی حکمرانی اندیشکده، نتایج ارزیابی کوتاه و مقدماتی از وضعیت حکمرانی کشور بخش پایانی مقاله را تشکیل میدهد.
ادامه و بخشهای دیگر این جزوه را میتوانید اینجا بخوانید.
پایان پیام
کد خبر : 116620 ساعت خبر : 4:10 ب.ظ