تاریخچه مروارید در منابع گوناگون و اهمیت مروارید خلیج فارس در تاریخ
تاریخچه مروارید در منابع گوناگون و اهمیت مروارید خلیج فارس در تاریخ
به گزارش پایگاه خبری گلونی، گوهر پاک بباید که شود قابل فیض / ورنه هر سنگ و گلی لولو و مرجان نشود «حافظ»
مروارید گوهری است که از دیر باز در ایران شناخته شده و شاید انسان برای اولین بار از مرواریدهای دریای پارس استفاده کرده باشد و به عنوان نگین انگشتری و گوشواره به کار گرفته می‌شده و یا با آن گردنبند و دستبند می‌ساخته‌اند و در تزیین قبضه شمشیرو اشیاء دیگر از آن استفاده می‌کرده‌اند .گذشته از ارزش ذاتی خود، در تاریخ دریای پارس نیز اهمیت داشته است، به طوری که در فاصله سال‌های ۱۷۴۰ تا ۱۷۹۰میلادی، مروارید یکی از اصلی‌ترین عوامل تعیین‌کننده سیاست اقتصادی ایران در برابر قدرت‌های استعماری اروپا و تیره‌های عرب ساکن کرانه‌های جنوبی خلیج فارس بود.
در سال ۱۷۹۰میلادی، میزان صادرات مروارید خلیج فارس به انگلستان بیش از پنجاه هزار پوند بوده است. این امر می‌تواند بیانگر اهمیت این جواهر گرانبها در زندگی ساکنان کرانه ها و جزیره های دریای پارس باشد.
به بیا ن دیگر می‌توان گفت مروارید در گذشته نقش استراتژیک امروز نفت را در منطقه خلیج فارس به عهده داشته است.
مروارید آب‌های خلیج فارس شهرت و دلربایی خاصی داشته است و با رنگ‌های گوناگون و ماندن عمرو درشتی، از بهترین مرواریدهای جهان به شمار می‌رفته است. از انواع گوناگون مروارید خلیج فارس، بهترین آن در آب‌های پیرامون جزیره‌های کیش، لاوان، قشم، بستانه، خارک، مجمع الجزایر بحرین و قطر یافت می‌شوند.
کارشناسان و خبرگان بر این باورند که محصول مروارید این نقاط دلپذیرتر و بهتر از محصول پیرامون جزایر سیلان و خلیج مکزیک است.
تاریخچه مروارید
ابوریحان بیرونی در کتاب الجماهرفی معرفه الجواهر می‌نویسد:
«مروارید جزیی از حیوان است و مثل این که استخوان آن حیوان باشد.»
بعضی از کارشناسان بر این باورند که مروارید در اثر مبارزه یک نوع حلزون در برابر مواد خارجی به وجود می‌آید. چنانچه مکان این حلزون در محل‌هایی از دریا که آب آن دارای آهک بیشتری باشد، امکان ایجاد مروارید بیشتر است. بهترین مروارید خلیج فارس از آب‌های پیرامون جزیره کیش از حلزونی به نامMeleagrina Margartitifera به وجود می‌آید.
چنان که گفته شد، جزیره‌ها و بندرهای خلیج فارس بازار مروارید دنیای قدیم خاور زمین بوده است. در روزگاری که تجارت مروارید خلیج فارس رواج کامل داشت، هزاران غواص محلی از دومین ماه بهار تا اولین ماه پاییز از سپیده دم تا شامگاه در دریا فرو رفته و با زحمت و رنج فراوان به صید مروارید می‌پرداختند.
صید مروارید به عنوان یکی از فعالیت‌های جانبی صیادان خلیج فارس، امروزه نیز معمول است، ولی به دلیل پرورش مصنوعی مروارید در ژاپن و سایر نقاط، و محدودیت‌های دیگر، از رونق بازار مروارید کاسته شده، ارزش و اعتبار گذشته خود را از دست داده است. با این حال مروارید از کالاهای صادراتی گران‌بهای خلیج فارس به شمار می‌رود.
تاریخچه مروارید به نقل از ابوالحسن مسعودی
ابوالحسن مسعودی، مؤلف کتاب مروج الذهب و معادن الجوهر، درباره این گوهر می‌نویسد:
«و غوص و استخراج مروارید به دریای پارس کنند و مروارید خاص دریای حبش است، که در خارک، کیش، قطر و عمان، سرندیب و دیگر نقاط این دریا به دست آید.»
محمد بن نجیب بکران، در کتاب جهان نامه، چاپ مسکو، تالیف سده ۴ه.ق می‌نویسد:
«بحر کرمان پیوسته است به بحر مکران، جزیره کیش که مروارید از آنجا آورند، در این دریاست و چون از بحرکرمان بگذری، بحر پارس باشد و…»
محمد بن محمد بن حسن طوسی (خواجه نصیر طوسی) ، مؤلف کتاب تنسوخ نامه ایلخانی، که خواجه آن را در روزگار هولاکوخان مغول (۶۵۳-۶۶۳ ه.ق) نوشته است، می‌گوید:
«مروارید را از مغاض کیش و بحرین و قطر و خارک و معبر برون می‌آرند …و بهترین لؤلؤ از دریای کیش و بحرین خیزد.»
فصل صید دراین منطقه محدود است و با سردی آب، کار صید نیز متوقف می‌شود.
گوشت صدف خوراکی نیست و پس از خارج کردن مروارید، صدف به دور ریخته می‌شود. مرواریدهایی که در آب‌های جنوب ایران صید می‌شوند رنگ‌های گوناگونی دارند. بیشترین مرواریدهای صید شده در صیدگاه‌های مروارید در آب‌های ایران در خلیج فارس تا کنون به رنگ‌های سفید، قرمز گراییده به کرم، زرد نباتی، قرمز، سبز و سیاه بوده‌اند.
تاریخچه مروارید و غواصان بندرلنگه
غواصان بندر لنگه، مروارید سفید، شفاف و درشت را مروارید گوهری نامیده و آن را دلپذیرترین نوع می‌دانند. مروارید قرمز ازنظر این غواصان ارزش چندانی ندارد. مروارید زرد متمایل به نباتی در ارزش‌گذاری پایگاه میانه‌ای را داراست و مروارید سیاه ارزش چندانی ندارد.
مروارید پس از خارج شدن از صدف در داخل آب ولرم قرار می‌گیرد، زیرا هنگامی که مروارید از صدف خارج می‌شود چسبناک بوده و چنانچه در آب ولرم نهاده نشود، علاوه برکشیدن گرد و غبار هوا که سبب تیرگی رنگ و کاهش کیفیت آن می‌شود، اثر انگشت نیز بر روی آن بجا مانده و موجب خرابی آن می‌شود.
عمر مروارید بستگی به پایداری با نوع مروارید، نحوه استفاده، پرداخت درست و سر انجام اطلاع از کلیه ویژگی‌های مروارید دارد. ضربه، حرارت، اسید و گرد و غبار، از جمله عواملی است که عمر مروارید را به حداقل می‌رساند.
در قرن بیستم پرورش مروارید نیز رایج شد. برای تهیه مروارید پرورشی (که گاه مروارید مصنوعی نیز نامیده می‌شود) با سوراخ‌کردن پوسته صدف، یک قطعه مروارید بسیار کوچک را در درون صدف قرار می‌دهند تا جانور لایه‌هایی به دور آن ایجاد کند.
تاریخچه مروارید
مطالب بیشتر از: بررسی صید مروارید در جزیره کیش(دُر معیشت)؛ مرضیه محمّدی،نادر کریمی، نوشین قاسمی وش
پایان
کد خبر : 115739 ساعت خبر : 10:30 ق.ظ