مرواریدها برحسب چگونگی پیدایش و نقش مروارید بحرین در انواع مروارید

به گزارش پایگاه خبری گلونی، مرواریدها برحسب چگونگی پیدایش انواع مختلفی دارد.

مرواریدها برحسب چگونگی پیدایش

«مروارید رابرحسب چگونگی پیدایش به دو گروه زیر تقسیم می‌کنند :

الف – مروارید طبیعی

ب – مروارید پرورشی

مروارید طبیعی

۱٫مرواریدهای دریایی

۲٫مرواریدهای آب شیرین

مروارید آسمان‌گون M.Asemangoon

سفیدی آن به کبودی مخلوط شده است .

مروارید بحرینی M.Bahreiny

چون در حال حاضر مروارید عمده خلیج فارس در اطراف جزایر بحرین صید، و به بازارهای جهانی عرضه می‌شود، مروارید خلیج فارس اصطلاحا به مروارید بحرینی شهرت دارد.

کشور بحرین تا قبل از جنگ خلیج و نشت مواد نفتی به دریا، مرکز عمده صید مروارید طبیعی به شمار می‌رفت.

«مرواریدهای بحرین از حیث جنس، شکل، رنگ، و مشخصات به چند دسته تقسیم می‌شود:

1. مروارید «جی ون» یا مروارید غلتان که رنگشان سفید مایل به سرخ، و بسیار گران‌بهاست.
2. مرواید سفید که تمایل آن به سرخی زیاد است.
3. مروارید سفید و سبز مخلوط، که از دو قسم بالا پست‌تر است و آن را «گلوه» یا «بدله» می‌گویند.
4. مروارید به رنگ شیشه آسمانی یا کبود.
5. مروارید خشن و درشت که آن را «نباتی» می‌نامند.

در نقاطی مثل سیلان، خلیج کالیفرنیا، پاناما، نیز صید مروارید رایج است ولی در حال حاضر، مروارید بحرین دارای شهرت جهانی خاص است. مروارید بحرین در درجه اول اهمیت قراردارد. به طوری که بزرگترین جواهرشناسان دنیا وقتی می‌خواهند مروارید خود را تمجید کنند آن را به بحرین نسبت می‌دهند.»

مهمترین مرکز صید مروارید در بحرین در «ناحیه خورفشت» در ۹۰ کیلومتری «منامه » و محل صید مروارید موسوم به «هیارات» است.

مروارید بدله M.Badle

یک نوع مروارید درجه پنج خلیج فارس را گویند که خود به چند نوع تقسیم می‌شود.

مروارید بطن هند M.Batne hend

به مروارید نیم کروی گفته می‌شود، این مروارید به «قاعد»هم معروف است.

مروارید بیضی M.Beyzy

مرواریدی است که شکل بیضی دارد و از مرواریدهای درجه دوم است.

مروارید پرورشی M.Parvareshi

مرواریدی است که با هسته‌گذاری دورن تخمدان نرم تن مروارید ساز و ترشح مخاط مانتوی حیوان به دور آن بوجود می‌آید. برای به دست آوردن مروارید پرورشی، یک دانه کاملا گرد به نام هسته، همراه با یک قطعه از بافت پوششی مانتوی بدن نرم تن «الف» را در تخمدان نرم تن «ب» قرارداده و بر اثر ترشح نقیر نرم تن «الف» به دور هسته مصنوعی، به تدریج مروارید پرورشی در نرم تن میزبان به وجود می‌آید و تنها تفاوت بین مروارید طبیعی و پرورشی در شکل و اندازه هسته داخل مروارید است که در نوع اول هسته به صورت نامنظم و در قسم دوم هسته دارای شکل منظم و کاملا گرد است.

در دنیا دو روش شناخته شده برای نگهداری و پرورش صدف مروارید مورد استفاده قرار دارد:

1. روش شناور یا آویزانی
2. روش پرورش کفی

در اکثر مناطق خلیج فارس روش پرورشی کفی به کار گرفته می‌شود و خصوصاً از سال ۱۳۶۶ این روش به عنوان روش انتخابی توسعه داده شده است.

غواصان باستانی ایران و پرورش مروارید آثار به دست آمده در حفاری‌های باستان‌شناسی موید این مطلب است قرن‌ها قبل ازمیلاد، مردم ایران از خلیج فارس مروارید صید می‌کردند و با مروارید و ارزش آن آشنا بوده‌اند.

ولی در موررد تولید و پرورش مروارید که همه تصور می‌کنند مولود قرن‌های اخیر باشد، در کتاب‌ها، نوشته‌ها، به نام ایران اشاره نشده و تصور عمومی بر این بوده که  برای اولین بار چینی‌ها و سپس ژاپنی‌ها بودند که روش تولید مروارید را کشف کردند.

حال آنکه قرن‌ها قبل از این دو کشور، فکر ایجاد پرورشی را برای اولین بار غواصان ایرانی خلیج فارس به دنیا القا کردند.

مطلب بسیار جالب و هیجان انگیز و افتخارآفرین، یعنی پایه‌گذاری روش پرورش مروارید در ایران در کتاب «کینگ دام آف سی شل» نوشته «دکتر تاکر آبوت» درج شده که ترجمه آن چنین است:

«انسان پس از مدت کوتاهی توانست به ساختن مروارید مصنوعی و پرورشی بپردازد. مرواریدهای مصنوعی که در آغاز ساخته شد، عبارت بود از منجوق‌های شیشه‌ای یا گلی که از ماده مخصوصی که از فلس ماهی و صدف‌های بزرگ مروارید مادر بر جای می‌ماند، پوشیده می‌شد.

اما انسان طی قرن‌ها، در فکر و جستجوی روش‌های دیگری از ترکیب دو نوع صدف به نام اویستر(Oystre) و ماسل (Mussel) برای تولید مروارید به مقدار بیشتری بوده است.

آپولونیوس(Apollonius) فیلسوف یونانی ساکن رودز(Rhodes) که در قرن دوم قبل از میلاد می‌زیست، این هدف دیرینه بشر را با بیانی غیرعملی که چگونه غواصان خلیج فارس، مروارید پرورشی تهیه می‌کردند، ابراز کرده است.

ابتدا غواصان مذکور، دریا را با ریختن نفت آرام می‌کردند که البته امروزه با توجه به اینکه خلیج فارس روزهای متمادی در طول سال کاملاً آرام است، به این کار نیازی نیست.

سپس آنها در حالی که ظرف کوچکی حاوی گیاهی خوشبو و تهییج‌کننده در دست داشتند، به اعماق دریا رفته و موجب می‌شدند که شکاف صدف باز شود. سپس یک میله بلند توخالی را به درون کفه صدف فرو برده و مایه سازنده مروارید را بیرون می‌کشیدند و آن را به بالای آب می‌آوردند و در قالب‌های آهنی قرار می‌دادند تا بعد از مدتی، سفت و تبدیل به مروارید شود.»

این مطلب که بوسیله دانشمندان خارجی به نگارش درآمده است نشان می‌دهد که اگر چه ایرانیان از این راه شاید موفق به پرورش مروارید موردنظر خود نشدند، ولی نخستین قوم و ملتی در دنیا بودند که اولاً از قرن‌ها پیش در خلیج فارس به صید مروارید پرداخته، ثانیاً با خصوصیات صدف‌ها در زیر آب‌ها آشنایی داشته، و ثالثاً در فکر تهیه مروارید پرورشی بوده‌اند. این مطلب نشانگر نبوغ و هوش ایرانیان درقرن‌ها و عصرهای گذشته و چون این موضوع را دانشمندان بیگانه عنوان کرده‌اند و در کتاب‌های خود ثبت کرده‌اند اهمیت بیشتری دارد.

مروارید پوکه M.Pooke

از مرواریدهای درجه هشتم است.

مروارید تنبول M.tabool

به نوعی مروارید مخروطی شکل گفته می‌شود.

مروارید M.Tany

مروارید سفید مایل به زرد است، رنگ این مروارید ثابت و پایدار است.

مروارید جالسM.Jales

مرواریدی است که از زیر صاف و از بالا گرد بود، مروارید جالس را مروارید «نیمه» و درجه سوم هم می‌خوانند.

مروارید جصیM.Jasy

این مروارید به رنگ گچ است.

مروارید جی ون Jiwan

مروارید جیواسیئابدرادداردارن، جیوان یا مروارید غلتان و درشت و درجه اول، رنگ این نوع مروارید سفید مایل به سرخ و بسیار گران‌بهاست.

«جیون در زبان مردم یزد به معنی قشنگ، زیبا و جوان ،و درلهجه‌های لارستان، جهون وجهو همین معنی را می‌دهد.»

بنا به نوشته دکتر محمد علی سجادیه

«جیوان، نوعی مروارید سفید و غلتان است که بهتر و شفاف‌تر از سایر مرواریدهاست، ضمناً در متون قدیمی ایران جیوان معنی زنده را دارد و در لاتین معنی زندگی و در اسپانیولی معنی زنده باد را می‌دهد.

قابل توجه است که بسیاری اسامی بندرها و مناطق کناره آب با کلماتی مثل جاو و  گوا شروع می‌شوند، چون تبدیل «گ و ج» در بسیاری از زبان‌ها وجود دارد، امکان دارد با یک پژوهش دقیق همه جانبه بتوان راز بسیاری از این واژه‌ها را دریافت.»

مروارید حصبا M. Hasba

هزبا، حصبا در فارسی معادل کلمه «دانه» است. حصبا یا دانه بزرگ از بهترین نوع مروارید است. ارزش حصبه یا حصبا و یا به لفظ محلی «هزبا» بسته به درجه خلوص و شفافیت آن بوده است. وزن حصبا معمولاً در حدود سه مثقال یا هجده نخود است.

سدیدالسلطنه درباره حصبات می‌نویسد:

«یک دانه مرواررید را حصبا می‌گویند و جمع آن حصبابی است. حصباتن اسامی مختلفی دارد و به طاس مشبک که تعداد آن به ۷ می‌رسد شناخته می‌شوند و دیگر به غربال که باز از همان طاس‌ها تشکیل می‌شود و تعداد آن از ۳۰ هم تجاوز کند.»

مروارید خارکی M.Kharky

در گذشته در اطراف جزیره خارک یک نوع مروارید بسیار گران‌قیمت و پرارزش صید می‌کردندکه در همه جا به مروارید خارکی معروف بود، مسعودی در مروج الذهب درباره مروارید خارک می‌نویسد:

«در آن خلیج جزایر بسیار است، مثل جزیره خارک که اربلاد جنابا است و میانه خارک و خاک جنابا چند فرسخ بیش نیست و دراین جزیره محل غوص مروارید است که مروارید خارکی را از آن محل استخراج  می‌کنند.»

تاورینه جهانگرد و تاجر فرانسوی معاصر شاه عباس درباره صید مروارید خارکی چنین نوشته است:

«اما جزیره خارک در حوالی آن غوص مروارید می‌شود. سابقا غوص مروارید منحصر به حوالی بحرین بوده ولی مرواریدهایی که در حوالی خارک یافت می‌شود از مرواریدهای حوالی بحرین بهتر است.

از وقتی که در حوالی جزیره سیلان مروارید پیدا شده بود انگلیسی‌ها تجارت مرواید را منحصر به خود کرده بودند دیگر چندان اعتنایی به مرواریدهای خلیج فارس عموماً و به اطراف جزیره خارک خصوصاً ندارند.

باید دانست که جنس مروارید اطراف جزیره خارک بهترین جنس‌های مرواریدهاست. چه در سفیدی و چه در صلابت و تجربه کرده‌اند که مرواریدهای جزیره خارک هریک صد سال از آب و رنگش می‌کاهد، مرواریدهای جاهای دیگر در یک سال بیشتر می‌کاهد، تا حدی که در بعضی جاها نسبت به خمس می‌رسد، مروارید سیلان بعد از پنجاه سال به طور کلی از جنس مرواریدی خارج می‌شود. پنجاه سال قبل غوص مروارید در حوالی جزیره خارک عمومی بود.»

مرواریدها بر اساس حروف الفبا

مروارید خاکه M.Khake

سنبون، بوکه، ناعمه.

نوع درجه نهم و بسیارریز مروارید خلیج فارس، مرواریدهای خاکه بیشتر مصرف طبی دارند.

مروارید خشن M.Khoushan

خشن از خوشان، نام مروارید درشتی است . این مروارید را نوع درجه دوم می‌دانند.

مروارید خوشکاب M.Khoushkab

فاقد تر و تازگی است و ضد مروارید «خوش آب» است.

مروارید M.Dary

رنگ این مروارید زرد مایل به کبود یا متمایل به سرخ است.

مروارید دفی M.Dafy

بیضی کوتاه، طول آن از عرض آن کمتر است.

مروارید دهلی M.Douhouly

استوانه‌ای، سرهای این مروارید مسطح و پیرامون مستوی دارد .

مروارید رخامی M.Rookhamy

مرواریدی است به رنگ سنگ سفید.

مروارید رتنی M.Ratny

مروارید(سرخ فام).

مروارید رصاصی M.Rasasy

مرواریدی به رنگ قلع –  سفیدی که به سیاهی آمیخته است.

مروارید رماوی M.Ramawy

مرواریدی که رنگ آن از سفیدی به کبودی می‌زند.

مروارید زجاجی M.Zoujajy

مروارید به رنگ شیشه یا کرم رنگ.

مروارید زیتونیM.Zeytoony

مروارید به شکل بیضی استوانه‌ای شکل.

مروارید سرخ آبM.Sorkhab

مروارید آبدار، رنگ آن به سرخی آب صافی زند.

مروارید سفید برفی M.Sefidbarfy

مروارید به رنگ سفید، از انواع مروارید است که به مثقال عربی، نزدیک یک مثقال بود.

مروارید سماوی M.Samawy

به رنگ آسمانی، آبی آسمانی.

مروارید سیاه آبM.Syahab

سیاه آبدار، رنگ آن به سیاهی می‌زند.

مروارید شاهوار M.Shahwar

این مروارید سفید، صافی، براق، و آبدار است، شاهوار به خوش آبی، نجمی و عیون هم معروف است.

مروارید شعیری M.Shaeery

به معنی و به شکل «جو»، به مروارید بیضی شکل و مدوّر می‌گویند.

سرهای آن خیلی باریک و به شکل بیضی دو سر باریک است.

مروارید شکری  M.Shekary

سفیدی این مروارید با سرخی و زردی آمیخته است.

مروارید شلجمی M.shaljamy

بالای این مروارید گرد و پایین آن مستقیم است.

شمعی M.Shameey

مرواریدی مخروطی شکل و کشیده، ازجهت رنگ، میانه زردی و سبزی است و شفاف نیست.

مروارید طاووسی M.Tawoosy

سفیدی این مروارید به سرخی و سیاهی می‌زند و رنگ آن زود از بین می‌رود.

مرواریدها طبیعی M.Tabeey

مرواریدی است که پس از ورود یک ذره نامنظم مانند «شن»و یا «لارو»، جانوران کوچک دریا و یا حتی یک حباب کوچک و ریز آب، به درون مانتوی نرم‌تن داخل صدف، شکل می‌گیرد و بر اثر ترشح مایه مرواریدی به دور این جسم خارجی  به تدریج مروارید بوجود می‌آید .

مروارید عدسی M.Adasy

این مروارید شبیه عدس است.

مروارید عمامی M.Omamy

مروارید نوع رصاصی تیره گون را «عامی» یا «عمامی» گویند.

مروارید عینیM.Eyny

عرض مروارید از پهنای مروارید غلتان کمی بیشتر است.

مروارید غلتانMGhaltan

این مروارید کاملا گرد،صاف، درخشان، بزرگ، و بسیار خوب است، به این مروارید «مدحرج » و «قول» هم می‌گویند.

مروارید فقاعی M.Foughaeey

این مروارید شبیه کوزه است.

مروارید فرد M.Fard

مروارید فرد یا «یکه» مروارید درشت، منفرد و بی‌نظیر.

مروارید قاعد M.Ghaed

نصف آن مدوّر و نصف دیگرش مسطح است.

مروارید قولوه M.Ghoulowe

مروارید قولوه یا قلوه، آن را «گلوه» هم نوشته‌اند .

مروارید کاوکی M.Kawouky

مروارید نیمه مخروطی.

مرواریدها

مروارید گام شاهی M.Gamshahi

یک نوع مروارید درجه ششم، آن را جام شاهی نوشته و گام شاهی تلفظ می‌کنند.

مروارید گلوه M.Goulwe

مروارید نوع چهارم را گویند.

مروارید گوهری M.Gouhary

مرواریدی است که رنگ آن سفید، شفاف و در عین حال درشت است.

مروارید مجدور M.Majdoor

مروارید آبله رو، لکه‌ای شبیه آبله، روی مروارید است.

مروارید مخروطی M.Makhrooty

مرواریدی که شبیه مخروط است و به آن تنبول هم می‌گویند.

مروارید مد حرج M.Madharaj

مروارید گرد و غلتان.

مرواریدها

مروارید مصنوعی M.Masnooeey

مرواریدی که ظاهر آن شبیه مروارید است ولی در حقیقت از مواد شیمیایی درست شده است.

مروارید مو دارM.Moodar

مرواریدی که یک خط رنگی طبیعی دارد.

مروارید ناعم M.Naem

ناعم یا ناعمه به فارسی «نرمه »گفته می‌شود و از ارزان‌ترین نوع مروارید است که از دانه‌های بسیار ریز مروارید تشکیل شده می‌شود و ازنوع درجه هفتم مروارید نیست.

مروارید نباتی M.nabaty

یک نوع مروارید خشن و درشت است.

مروارید نیم روی M.Nymrooy

نصف و نیم مروارید، مرواریدی که نصف آن دایره‌ای  و قبه‌ای و به نیم کره شبیه است.

مروارید یکه M.Yakke

مروارید درشت و بی‌همتا.

مطالب بیشتر از: بررسی صید مروارید در جزیره کیش(دُر معیشت)؛ مرضیه محمّدی،نادر کریمی، نوشین قاسمی وش

مرواریدها برحسب چگونگی پیدایش و نقش مروارید بحرین در انواع مروارید

پایان پیام