به بهانه روز جهانی مار و اهميت حفاظت از مارها
عکس: کفچه مار (کبری) که هنگام ترس می‌تواند گردن را پهن کند. زیستگاه: جنوب غربی خزر تا ارتفاع ۱۵۰۰ کوهستان‌های شرقی ایران. در جنوب علی‌آباد کتول، تالاب آلاگل، شمال تربت‌جام، اطراف زمین‌های کشاورزی و شالی دیده می‌شود. گزش این مار عضلات تنفسی انسان را از کار می‌اندازد.
به گزارش گلونی مهدی رجبی‌زاده دكترای تنوع زيستی از دانشگاه گنت بلژيک و نويسنده كتاب مارهای ايران در اعتماد نوشت:
مارها بيش از هر خزنده ديگری با زندگی و فرهنگ ما انسان‌ها عجين شده‌اند. تركيبی از تعجب، ترس، احترام و نفرت در نگاه ما نسبت به مارها وجود دارد.
تعجب از موجودی كه پلك ندارد و با چشم باز می‌خوابد يا دست و پا ندارد و گويی بی‌هيچ منطقی می‌تواند حركت كند.
مارها را به نوعی از خيلی قديم می‌شناسيم.
در سرزمين ما، مارها در آيين عيلاميان مقدس شمرده می‌شدند اما در خيلی از فرهنگ‌ها، اين مارها بودند كه كاربرد گياهان در درمان بيماری‌ها را به انسان آموختند و به همين دليل سمبل پزشكی و طبابت شدند.
مارها در نگاه ما تركيبی از اضداد هستند. شايد چون مقدار كم سم آنها در ساخت دارو استفاده می‌شود و مقدار زياد سم آنها باعث مرگ و ويرانی است.
هيچ خزنده ديگری تا اين حد مورد توجه انسان نبوده است لذا بی‌دليل نيست كه در تقويم جهانی روزی به نام روز مار ثبت شده است تا از آنها بيشتر بگوييم و بخوانيم.
هرچند تاريخ آشنايی ما با مارها به چند هزار سال قبل بر می‌گردد اما روز مار از سال ۱۹۶۷ وارد تقويم‌ها شد. بعضی می‌گويند، وقتی يك مزرعه نگهداری و پرورش مار در تگزاس امريكا روز ۱۶ جولای را به نام روز مارها در مزرعه خود ثبت كرد تا تعداد بازديدكننده‌ها را افزايش دهد، اين روز كم‌كم در ساير مزرعه‌ها و بعد باغ‌وحش‌ها و مدارس شناخته شد تا اينكه در تقويم جهانی به ثبت رسيد.
به جز نقش پررنگ مارها در افسانه‌ها و داستان‌ها، مارها نقش بسيار مهمی در سلامت اكوسيستم‌های طبيعی دارند.
به بهانه روز جهانی مار و اهميت حفاظت از مارها
اين موجودات كه همگی داراي رژيم گوشتخواری هستند، با تغذيه از مهره‌داران كوچك مثل جوندگان و حتی بی‌مهرگانی مثل حشرات، علاوه بر نقش مهمی كه در كنترل جمعيت اين موجودات دارند، خود غذای ساير مهره‌داران در هرم غذايی را تشكيل می‌دهند و در مقابل پرندگان و پستانداران زيادی هم از مارها تغذيه می‌كنند.
اما در اين روزگار، مارها بيشتر از گذشته به حفاظت نياز دارند. تحقيقی كه حدودا هفت سال پيش در انگليس انجام شد نشان داد حدود ۱۲درصد از مارها در معرض خطر انقراض هستند.
البته به دليل اينكه تنوع زيستی مارها در جهان هنوز كامل شناخته نشده، قطعا عدد واقعی بيش از اينهاست.
اين مشكل به دلايل متعددی ايجاد شده كه به نوعی همگی آنها به فعاليت‌های انسان برمی‌گردد.
تغييرات اقليمی كه حاصل فعاليت‌های انسانی در توليد بيش از حد گازهای گلخانه‌ای است، بقاء مارهای زيادي را در سراسر اين كره خاكي تهديد می‌كند.
از سوی ديگر توسعه بی‌رويه باعث تخريب هرچه بيشتر زيستگاه مارها شده است.
خشك شدن تالاب‌ها، تخريب مناطق طبيعی براي ويلاسازی و شهرسازی، استفاده گسترده از سموم كشاورزی و غيره، روز به روز عرصه را بر مارها تنگ‌تر و تنگ‌تر می‌كند.
علاوه بر اين، باورهای غلط نيز به اين مشكلات دامن زده است تا جايی كه داستان‌ها و افسانه‌های ما درمورد مارها، در ذهن بعضی رنگ و بوی واقعيت می‌گيرد و مثلا براي تهيه مهره‌مار، اين حيوانات نازنين را قربانی جهالت خود می‌كنند يا مشكلاتی كه اخيرا ايجاد شده و بعضی برای توليد سم اقدام به زنده‌گيری اين موجودات می‌كنند و آنها را از طبيعت جدا می‌كنند.
بايد بيش از پيش به اين نكته توجه كرد كه ما انسان‌ها هم بخشی از چرخه حيات در كره‌زمين هستيم و اگر با دست خود، به مارها و ساير موجودات آسيب برسانيم يا آنها را از بين ببريم، در واقع بستر حيات خود را در اين كره خاكی از بين خواهيم برد.
پایان پیام
