سردار مریم بختیاری که بود و چه کرد؟

سردار مریم بختیاری که بود و چه کرد؟

به گزارش گلونی فرزانه ابراهیم ‌زاده، تاریخ‌نویس، در صفحه توئیتر خود یک رشته توئیت در مورد بی‌بی‌مریم یا همان سردار مریم بختیاری منتشر کرد. او در توئیت اول خود نوشت:

نامش را مریم گذاشتند، اما تاریخ او را به عنوان سردار مریم یا بی‌بی‌مریم بختیاری می‌شناسد. زنی از تبار شیرزنان«لر». #بی‌_بی_مریم #دختر_لر pic.twitter.com/p2XNSRWpVO

— Farzane Ebrahimzade (@febrahimzade) December 6, 2020

وی رشته توئیت خود را این‌چنین ادامه داد:

نامش مریم بود و از ایل زراسوند ایلخانی زاده ۱۲۵۳ شمسی در منطقه چغاخور بختیاری بدنیا آمد.

نوشتن درباره سردار مریم کاری سخت است چرا که او زنی است که بالاتر از مردان نامدار خاندانش ایستاد. بالاتر از پدر، برادر و حتی پسرش علیمردان‌خان. او سردار مریم بختیاری است.

پدرش حسینقلی‌خان ایلخانی بود، یکی از خوانین بزرگ بختیاری، در حقیقت مقتدرترین ایلخان بختیاری که منطقه اصفهان و بختیاری زیر سم‌های آن‌ها در امنیت قرار داشت. اقتداری که داشت باعث مرگش شد.

گفته می‌شود که در خرداد ۱۲۶۱ ظل‌السلطان بزرگترین پسر ناصرالدین‌شاه او را به اصفهان فراخواند و در رژه سربازان حکومتی شرکت کرد. در این مراسم او به ظل‌‌السلطان گفت: «یکصد سوار بختیاری برابر یک هزار چنین نیرویی دارد».

پس از مراسم ایلخانی به همراه دو پسرش اسفندیارخان و علی‌قلی‌خان برای گفتگو به دارلحکومه رفتند. پسران به زندان رفتند و حسینقلی‌خان ایلخانی مهمان قهوه‌قجری شازده شد و بعد از دو روز در زندان درگذشت.

برادرانش اسفندیارخان و علیقلی‌خان بختیاری که در تاریخ به سردار اسعد معروف هستند یک سال در زندان می‌مانند.

علیقلی‌خان بختیاری یا سردار اسعد یکی از دو فاتح بزرگ تهران است. یکی از بانفوذترین مردانی که در تاریخ معاصر که برای نوشتن از او نیاز به مطلبی جداگانه است.

برادری که البته بخشی از اقتدارش را به خاطر حمایت و همراهی خواهرش سردار مریم را دارد. بی‌بی‌مریم در زمان مشروطه خانه و امکاناتش را در اختیار آزادی‌خواهان گذاشت.

او یکی از کسانی بود که برادرش سردار اسعد را برای بازگرداندن مشروطه و فتح تهران تشویق کرد.

سردار مریم نامه‌هایی به سران ایل بختیاری نوشت و آن‌ها را به همراهی هم در مقابل استبداد محمدعلی‌شاه تشویق و آن‌ها را به اتحاد دعوت کرد.

بی‌بی‌مریم که همراه ایل بختیاری به سمت تهران حرکت کرد چند روز پیش از فتح تهران مخفیانه به تهران وارد شد و به خانه پدر حسین ثقفی که مشرف به میدان بهارستان بود منزل کرد.

زمانی که سواران بختیاری به سرداری علی‌قلی‌خان سردار اسعد به تهران رسیدند او همراه عد‌ه‌ای از بختیاری‌ها به پشت بام خانه رفت و سنگربندی کرد. سردار مریم شخصا تفنگ در دست گرفت و با قزاقان جنگید.

او بعد از فتح تهران به اصفهان بازگشت و خانه‌اش همچنان خانه مشروطه‌خواهان بود. در زمان جنگ جهانی اول و فتح اصفهان توسط روس‌ها او فن کاردف کاردار آلمان را در خانه‌اش به مدت سه ماه و نیم پناه داد.

به پاس حمایت بی‌بی‌مریم در خلال جنگ از ویلهلم دوم امپراتور آلمان کمان تمثال میناکاری و صلیب‌آهنین که بزرگترین نشان آلمان بود را به بی‌بی‌مریم اهدا کرد. او را باید قهرمان مبارزه با انگلیسی‌ها در منطقه فارس در زمان قرارداد ۱۹۱۹ و کودتای ۱۲۹۹ شمسی است.

دکتر باستانی پاریزی درباره او نوشته: «در این کوهستان زنی می‌زیسته که برابر ۱۰۰ مرد، در سرنوشت تاریخ معاصر ایران دخیل بوده‌ است. منظورم بی‌بی مریم بختیاری است».

به نوشته دکتر باستانی پاریزی: «وقتی در جنگ بین‌الملل اول، ایرانیان وطن‌خواه ابتدا از اولتیماتوم روس و بعد از هجوم انگلیسی‌ها، ناچار به مهاجرت و آواره کوهستان شدند، این زنِ نامدار، همه آنان را پناه داد».

در کنار این‌ها او مادر علی‌مردان‌خان بختیاری است. بی‌بی مریم با علیقلی‌خان چهارلنگ بختیاری ازدواج کرد و حاصل این ازدواج علی‌مردان خان بود.

علی‌مردان خان چهارلنگ که در سال ۱۳۰۲ بعد از جداسازی طوایف چهارلنگ از هفت لنگ به عنوان ایلخان انتخاب شد و سرداری قیام بختیاری‌ها برعلیه حکومت را به عهده گرفت.

او در نهایت در جنگ فهفرخ دستگیر شد و با آن که امان‌نامه داشت در سال ۱۳۱۳ در زندان قصر اعدام شد.

اعدامی که باعث شد تا یکی از معروفترین مویه‌های مادران لر به نام شیرعلی‌مردون سروده شود.

سردار مریم یکی از زنان بزرگ بختیاری و لر بود و خانه و خانواده‌اش با بزرگترین چهره‌های سیاسی و فرهنگی مراوده داشتند. او خاطرات خود را نیز نوشته بود که چند سال پیش منتشر شد.

بی بی مریم که زنی بود سخت جگرآور داغ پسر را اما تاب نیاورد و افسرده رفتن او بود و سه سال بعد از اعدام شیرعلی‌مردانش در سال ۱۳۱۳ درگذشت.

بی بی مریم را در تکیه میرفندرسکی تخت فولاد در اصفهان به خاک سپرده شد. بنا به وصیتش خانه‌ او در اصفهان که در چهارراه قصر و ابتدای شیخ بهایی واقع شده بود بنا به وصیت خودش به اداره فرهنگ اهدا شد که بعدها در آن محل مدرسه رودابه احداث شد.

پایان پیام