مقصر اصلی آلودگی هوای شهر تهران کیست؟
به گزارش گلونی موضوع آلودگی هوا در تهران البته موضوع تازه‌ای نیست و سال‌ها است مردم این کلانشهر با آن دست به گریبانند اما پیداست تا زمانی که درباره علت اصلی این آلودگی اتفاق نظری وجود نداشته باشد، اجرای راهکارهایی برای رفع آن نیز دشوار خواهد بود.
موضوع آلودگی هوای تهران از سال ۸۲ به طور جدی مطرح شد و گزارش بانک جهانی نشان می‌دهد فقط در همان سال هشت هزار و ۱۵۲ نفر بر اثر آلودگی هوا در استان تهران جان خود را از دست دادند.
در آبان سال ۸۵ یعنی سه سال بعد، آلودگی هوا به میزان نیمی از همین جمعیت قربانی گرفت.
اکنون ۱۷ سال از زمان بحرانی شدن آلودگی هوا در پایتخت در ماه‌های سرد سال سپری می‌شود؛ ماه‌هایی که وارونگی هوا، تنفس شهروندان را با مشکل روبرو می‌کند.
مقصر اصلی آلودگی هوای شهر تهران کیست؟
از نظر علمی، وارونگی دما در فصل‌های پاییز و زمستان؛ زمانی رخ می‌دهد که لایه‌ای از هوای گرم بالای هوای سرد در مجاورت کره زمین قرار می‌گیرد.
درچنین شرایطی، پایداری هوا ایجاد می‌شود و به جای آنکه با افزایش ارتفاع، کاهش دما داشته باشیم تا چند صد متر از سطح زمین با افزایش ارتفاع، افزایش دما وجود خواهد داشت.
با حاکم شدن وارونگی هوا در سطح زمین بویژه در مناطق شهری بزرگ و صنعتی، آلودگی‌های تولید شده توسط منابع آلاینده مانند خودروها، کارخانه‌ها و لوازم گرمازای منازل به دلیل سنگین بودن هوای سرد و عدم تمایل این هوا به صعود و انبساط و ترکیب آن با هوای فوقانی در سطح زمین متراکم شده و سبب افزایش غلظت آلاینده‌ها در درون هوای استنشاقی انسان می‌شود و در نتیجه، مشکلات تنفسی را برای شهروندان به همراه می‌آورد.
اما مسئولان همواره در چنین زمان‌هایی با مقصر جلوه دادن خودروها، اجرای طرح زوج و فرد از درب منازل را کلید می‌زدند و در مواقعی که شاخص آلودگی بیش از حد مجاز می‌رسید اقدام به تعطیلی کلانشهر تهران می‌کردند.
اما در وضعیت فعلی که بیماری کووید ۱۹ باعث تعطیلی بیشتر مشاغل و همچنین از شدت تردد خودرو در تهران کاسته است باز هم شاهد این پدیده در شرایط بسیار بد تری از سال‌های گذشته هستیم.
نکته حائز اهمیت در این موضوع سکوت کامل مسئولین شهری و استانی است.
به راستی مقصر کیست؟ خودروها؟ مردم؟ مسئولین؟سرما؟یا…؟
در اینجا می‌خواهیم با استناد به گزارش بانک جهانی در خصوص تاثیر آلودگی هوای شهر تهران به این سوال پاسخ دهیم.
تاثیر آلودگی هوای شهر تهران
همانطور که در دو نمودار مشاهده می‌کنیم هزینههای ناشی از آلودگی هوای تهران، سالانه دو میلیارد و ششصد میلیون دلار و میزان مرگ و میر ناشی از آن حدود چهار هزار نفر برآورد می‌شود.
که ۲ درصد کل ناوگان حمل و نقل شهری تهران متعلق به خودروهای سنگین و ۸۰درصد آن متعلق به سواریهاست.
۸۵ درصد آلودگی تهران ناشی از عملکرد ۲درصد ناوگان (خودروهای سنگین اعم از اتوبوس و کامیون و مینیبوس) بوده و این در حالی است که ۸۰ درصد ناوگان (خودروهای سواری اعم از تاکسی و وانت و شخصی) تنها در ایجاد ۳ درصد از آلودگیها نقش دارند.
نکته جالب در این گزارش اشاره به این موضوع است که هر موتورسیکلت بیش از پانزده برابر یک سواری آلودگی تولید می‌کند.
این در حالی است که اتوبوس‌های بخش خصوصی ۳۱ درصد، اتوبوس‌های شهری ۲۴ درصد و کامیون‌ها نیز ۲۴ درصد از سهم کل آلودگی هوای تهران را دارند.
اما تمرکز برنامههای مدیریت آلودگی، بر خودروهای سواری است،در حالی که این خودروها تکه کوچکی از کیک آلودگی را درست کرده‌اند.
اما همت مدیریت‌های شهری و ملّی بر عدم توجه به تکه بزرگ کیک (خودروهای سنگین) دقیقا نشان از بی‌برنامه بودن در قبال متهم اصلی و یا رها کردن تعمدی آن است.
علت اصلی آلودگی ناشی از خودروهای سنگین، بالا بودن قدمت و سنّ این ناوگان است که باید پنج سال به آن اضافه کرد.
چراکه سال تهیه گزارش ۹۴ بوده و به نظر می‌رسد در این پنج سال اقدام اساسی برای نوسازی ناوگان صورت نگرفته است.
بخشی از قوه تصمیم‌گیری و مدیریت جامعه، بنا به دلایلی که مشخص است اساسا اجازه ورود افکار عمومی و مدیریتی را به موضوع موتورسیکلت‌ها نمی‌دهد در حالی که سهم هر موتورسیکلت در تولید آلودگی بیش از پانزده برابر یک خودروی سواری است.
نتیجه این بررسی نشان می‌دهد اشتباهی (خواسته یا ناخواسته) به بخش کوچک معضل پرداخته و اصل داستان را رها کردهایم و به تبع آن، افکار عمومی و مدیریتی را از راه حل صحیح منحرف کرده است . چرا؟
این سوالی است که مسئولین امر باید به آن پاسخ دهند.
پایان پیام
نویسنده: مهدی فتحی
