خط نستعلیق دومین خط ویژه ایرانیان

خط نستعلیق دومین خط ویژه ایرانیان

به گزارش گلونی نَسْتَعْلیق یکی از شیوه‌های خوشنویسی فارسی است.

این واژه ترکیبی از دو واژه نَسْخ و تَعلیق است. خطِّ نستعلیق دومین خطِّ ویژه ایرانیان است.

پیدایش نستعلیق به پس از حمله مغول و روزگار ایلخانی بازمی‌گردد.

خط نستعلیق را بیشتر بشناسیم

سایر ویدیوها در نماشای گلونی

روزگاری که با دگرگونی‌های شگرف در نگارگریِ ایرانی همراه بود و این دو تحول، همزمان و در عصرِ زرّینِ هنرِ ایران شکل گرفته‌اند.

نستعلیق در محیطی پرورش یافت که در آن، نگارگری ایران فرم قطعی خویش را در آثار احمد موسی در نیمه نخست سده هشتم قمری یافته بود.

به‌گمان بسیار، نستعلیق‌های نخستین، پیرامون اواخر زندگی احمد موسی همزمان با آغاز ظهور میرعلی تبریزی در اوایلِ نیمه دوم سده هشتم هجری و در بخش بزرگی از غرب ایران پدیدار شده‌اند.

با آنکه بیشتر پژوهشگران، واضعِ این خط را میرعلی تبریزی دانسته‌اند اما هیچ اطلاعات متقنی در این‌باره وجود ندارد.

نشانه‌ها این نتیجه را به‌دست می‌دهند که نستعلیق به یک‌باره و توسط یک تن آفریده نشده و پیدایش آن تدریجی بوده است.

احتمالاً میرعلی تبریزی برای نخستین بار آن را قاعده‌مند و اصولش را مشخص کرده است.

در ایران دو سبک نگارش نستعلیق به‌کار رفت: یکی به‌نام سبک جعفر یا اَظهَر که بسیار تحسین‌برانگیز بود.

آن سبک پس از پیرایش به‌دست سلطانعلی مشهدی در خراسان رواج گرفت و از همین‌ رو، به شیوه «نستعلیق خراسانی یا شرقی» شناخته می‌شود.

و سبک دوم، شیوه عبدالرحمن خوارزمی و پسرانش، عبدالرَحیم و عبدالکریم بود که در غرب و جنوب ایران استفاده می‌شد و از این‌ رو «شیوه غربی» نامیده شده است.

سبک غربی در ایران از بین رفت، اما می‌توان اثر آن را در نستعلیق افغان، هندی و پاکستانی شناسایی کرد.

اما شیوه شرقی که در سده‌های پسین تکامل یافت، نستعلیقی است که در حال حاضر در ایران رواج دارد.

نستعلیق در مسیر تکاملش به‌دست سلطانعلی مشهدی قوی شد و به حرکت آمد.

نستعلیق به‌سرعت پله‌های پیشرفت را درنوردید و محبوبیتی تمام یافت.

سامان یافتن فرم نستعلیق و زیبایی، آسان‌نویسی و سرعتش سبب شد که از اقلام سِتّه در ایران پیشی گیرد و مورد اقبال عمومی واقع شود.

میرعلی هروی و مالک دِیْلَمی و باباشاه اصفهانی و محمدحسین تبریزی آن را نضج دادند و میرعماد حسنی آن را به کمال رساند.

پایان پیام

نویسنده: آرزو قدوسی