ناصرالدین شاه برای ایران چه کرد؟

اقدامات ناصرالدین شاه اولین پادشاهی که مدرنیته را به ایران آورد

به گزارش گلونی ناصرالدین‌شاه قاجار در ۲۵ تیر ۱۲۱۰در تبریز به دنیا آمد، پدر ناصرالدین، محمدشاه قاجار نوه فتحعلی‌شاه قاجار و سومین پادشاه دودمان قاجاریه بود. وی معروف به «قبله عالم»، «سلطان صاحب قران» هم بود.

در آستانه آماده شدن ایران برای جشن مفصل پنجاهمین سالگرد تاج‌گذاری ناصرالدین شاه، میرزا رضا کرمانی به شاه شلیک کرده و بدین شکل با کشتن ناصر الدین شاه زمان پایان طولانی‌ترین زمامداری در عصر معاصر تاریخ ایران فرا رسید.

صبح جمعه هجدهم ذی القعده ۱۳۱۳ قمری برابر با اردیبهشت ۱۲۷۵ شمسی ناصر الدین شاه به شکرانه سلطنت طولانی خود به زیارت شاه عبدالعظیم مشرف شد که توسط تپانچه پنج لول میرزا رضا بر قلبش به قتل رسید.

ناصر الدین شاه اولین پادشاه ایران بود که خاطرات خود را نوشت و همچنین اولین پادشاه ایرانی بود که در رأس هیئت حاکمه برای بازدید از تمدن و تکنولوژی غرب عازم اروپای مدرن شد.

نام ناصرالدین شاه که به میان می‌آید، شاید بسیاری از ما یاد وقایع و خاطراتی ناخوشایند می‌افتیم که در ادامه مطلب به آنها اشاره خواهد شد اما نباید از حقیقت دور شویم و باید ذهن‌مان را به روی واقعیت باز کنیم و برخی از نکات مثبت او را هم مرور کنیم.

پادشاهِ اولین‌ها، اولین پادشاهی که مدرنیته را به ایران آورد، بنیانگذار سنگ بنای اکثر موسسات جدید در کشور، اولین پادشاه ایران بعد از اسلام بود که به اروپا رفت. همچنین او عکاس، شاعر، داستان سرا، سفرنامه نویس نیز بود.

ناصرالدین شاه در دوران پادشاهی‌اش کارهایی را انجام داد که برای اولین بار در ایران انجام می‌شد.

بسیاری از این موارد، اقدامات مهمی بودند که در بهبود کیفیت زندگی و یا پیشرفت کشور تاثیر مثبت داشتند.

اقدامات ناصرالدین شاه

از جمله اقدامات مثبت ناصر الدین شاه می‌توان به تاسیس شورای دولت و شش وزارتخانه، تاسیس عدلیه اعظم، ضرب نخستین سکه نوین، تاسیس نخستین بانک در ایران، چاپ اولین اسکناس، چاپ اولین تمبر، ارسال نخستین تلگراف در ایران، ایجاد اولین خیابان مدرن، تاسیس اولین موزه ملی، تاسیس اولین باغ‌ وحش، ساخت اولین عمارت ۵ طبقه، اولین ساعت ایران، اولین قطار در ایران، نخستین مجسمه شهری ایران، نخستین کارخانه صنعتی ایران اشاره کرد.

از سری اقدامات منفی ناصر الدین شاه قاجار می‌توان به قتل امیر کبیر، اعطای امتیاز توتون و تنباکو، جدایی قطعی هرات،‌ سرخس، نواحی اطراف رود جیحون و بخشی از سیستان و بلوچستان از ایران، اعطای امتیازات مختلف به دولت انگلیس و روسیه و افزایش نفوذ آنان در امور کشور، انجام مسافرت‌های پرهزینه، داشتن ۸۵ همسر، ریخت‌وپاش‌های فراوان، قدرت دادن به افراد بی‌کفایت نظیر ملیجک وامتیاز رویترز، تاسیس بانک شاهنشاهی، امتیاز کشتیرانی در کارون، بانک استقراضی روس… اشاره کرد.

دوران پنجاه ساله سلطنت ناصرالدین شاه علاوه بر طول مدت و جنبه‌های گوناگون سیاست خارجی که بیشتر متضمن زیان‌های جبران ناپذیر برای ملت ایران بود از لحاظ اجتماعی و تغییر افکار سیاسی مردم نیز قابل توجه است.

به طور کلی در دوران سلطنت او نفوذ بیگانگان در ایران اوج گرفت و با قتل ناصر الدین شاه چهارمین شاه از سلسله قاجار یک دوره به نسبت تاریک ۵۰ ساله از تاریخ ایران به پایان رسید.

پایان پیام

نویسنده: فاطمه نصیری راد