گاوچرانک یک حواصیل سفید رنگ و به نسبت کوچک است
به گزارش گلونی در کتاب اطلس پرندگان ایران که سازمان حفاظت از محیط زیست منتشر کرده است درباره گاوچرانک آمده است:
ویژگی‌های ظاهری: طول بدن ۴۸ تا ۵۳ سانتی‌متر و گستردگی بال‌ها ۹۰ تا ۹۶ سانتی‌متر است.
گاوچرانک، حواصیلی سفید رنگ و به نسبت کوچک ولی پرجثه، با گردن کوتاه و کلفت، پاهای به نسبت کوتاه و منقار قوی و کوتاه است.
نر و ماده همشکل و دارای اندک تغییرات فصلی هستند.
پرنده بالغ در دوره جوجه‌آوری پرهای زینتی بلندی به رنگ صورتی تا نارنجی مایل به زرد روی تارک سر، سینه و روتنه دارد.
منقار زرد با قاعده قرمز و پاها نیز قرمز رنگ است.
در خارج از این دوره تارک سر کمرنگ‌تر، پرهای قاعده سینه و روتنه سفید نخودی و منقار کمرنگ‌تر دیده می‌شود.
پرنده نابالغ یکدست سفید و فاقد پرهای تزیینی است و پاهای قهوه‌ای مایل به سبز دارد.
ویژگی‌های زیستی
در علف‌زارهای باتلاقی، شالیزارها، آب‌بندان‌ها، حاشیه رودخانه‌ها و امتداد کانال‌های آبرسانی به سر می‌برد.
نسبت به سایر حواصيل‌ها فاصله بیشتری را از آب حفظ می‌کند و حتی در استپ‌های نیمه خشک و درختزارها دیده می‌شود و از زیستگاه‌های ساحلی و دریایی، آب‌های عمیق و تالاب‌های وسیع بدون پوشش گیاهی دوری می‌کند.
پرنده‌ای اجتماعی است و در طول سال در دسته‌های کوچک تا متوسط دیده می‌شود.
معمولا از انسان واهمه ندارد و به خوبی به گله دام‌های اهلی و اراضی در حال شخم خوردن نزدیک می‌شود.
بیشتر روی دام‌های اهلی و یا در بین آنها از حشراتی نظیر ملخ‌ها، قاب‌بال‌ها و پولک‌بال‌ها و به مقدار کمتر از نرم‌تنان، خزندگان و حتی پستانداران کوچک تغذیه می‌کند.
روزانه مسیر طولانی تا حدود ۶۰ کیلومتر بین مکان‌های تغذیه و خوابگاه شبانه پرواز می‌کند.
جوجه‌آوری از اواسط فروردین تا اواسط اردیبهشت و با تشکیل کلنی و به طور مخلوط با سایر حواصیل‌ها در درختزارها، نیزارها و بوته‌زارها آغاز می‌شود.
تک همسر است و آشیانه‌اش کپه‌ای از ساقه‌های نی و شاخه‌های درختان است که آن را روی درختان کوتاه درون آب و یا درختان مرتفع بنا می‌کند.
معمولا چهار تا شش و به ندرت سه تا نه تخم بیضی تا نیمه بیضی، صاف، آبی خیلی کمرنگ یا آبی مایل به سفید و به ابعاد ۳۴,۲×۴۵,۲میلی‌متر می‌گذارد.
تفریخ تخم‌ها ۲۱ تا ۲۵ روز طول می‌کشد.
جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند.
در ابتدا توسط غذای نیمه هضم شده و برگردانده شده در کف آشیانه تغذیه می‌شوند، در حدود ۴۰ روزگی آشیانه را ترک می‌کنند و در حدود ۶۰ روزگی مستقل می‌شوند.
پراکنش و فراوانی
به طور محلی در برخی تالاب‌های نواحی جنوبی دریای کاسپین، همچنین استان خوزستان جوجه‌آوری می‌کند.
جمعیت جوجه‌آور جنوب دریای کاسپین به طور عمده مهاجر است، اگرچه برخی از آنها زمستان را در همین منطقه سپری می‌کنند.
با این حال به نظر می‌رسد که جمعیت جوجه‌آور استان خوزستان مقیم کشور است و در زمستان با تعداد فراوانی از مهاجران زمستان گذرانی که به این منطقه مهاجرت می‌کنند، مخلوط می شوند.
وضعیت حفاظت: در فهرست پرندگان حمایت شده ایران قرار دارد و دارای ارزش حفاظتی است.
پایان پیام
