حکایت های هزار و یک شب از کدام فرهنگ سرچشمه گرفته است؟

حکایت های هزار و یک شب از کدام فرهنگ سرچشمه گرفته است؟

به گزارش گلونی حکایت‌های هزار و یک شب جایگاه ویژه‌ای نزد ما ایرانیان دارد. به طوری که حتی اگر آن‌ها را نخوانده باشیم، اسم و رسم آن را به خوبی می‌دانیم.

با این حال این کتاب تا زمان قاجار به فارسی ترجمه نشده بود و اولین ‌بار به دست بهمن میرزا، یکی از فرزندان عباس میرزا، با ترجمه میرزا عبدالطیف تسوجی تبریزی چاپ شد و همواره این سوال درباره هزار و یک شب مطرح بوده که این داستان از کجا و کدام فرهنگ سرچشمه گرفته است؟

با اینکه نشانه‌های افسانه‌های یهودی، مصری، عربی، فارسی و هندی در این کتاب دیده می‌شود اما پیدا کردن سر نخ و رسیدن به منشا و سرچشمه برای محققین و اندیشمندان کاری دشوار است که هنوز هم ادامه دارد.

عده‌ای از محققان اعتقاد دارند این افسانه‌ها منشایی هندی دارند و شرق‌شناس اتریشی، یوزف فون هامر پورگشتال، معتقد است هسته کهن‌ترین روایت این کتاب یعنی هزار افسان، ترجمه یا اقتباسی از یک اثر هنری بوده است و زبان‌شناس دیگری می‌گوید: «بیشتر قصه‌ها و داستان‌های عامیانه از هند سرچشمه گرفته‌اند و در تمام دنیا پخش شده‌اند.»

عده دیگر اما خاستگاه این داستان‌ها را یونانی و رومی دانسته‌اند. آنتوان گالان، مترجم فرانسوی هزار و یک شب، معتقد است این داستان‌ها و برخی دیگر از داستان‌های فارسی بازمانده داستان‌های یونانی است و از آثار هومر ترجمه شده است.

با این وجود شواهد نشان می‌دهند، آثار هومر حداقل تا قرن چهارم هجری چه به زبان عربی و چه فارسی ترجمه نشده بودند.

با وجود تمام سخن‌های گفته شده باید بدانیم که داستان مقابل ما به دوره اسلامی برمی‌گردد و از ادبیات پیش از اسلام تاثیر گرفته است و ریشه‌های آن در داستان‌سرایی‌های پارتی و ساسانی یافت می‌شود.

ابن ندیم در الفهرست بیان می‌کند برای اولین ‌بار در دوره قبل از اسلام نوشتن و گردآوری داستان‌های سرگرم‌کننده از دوره ساسانی شروع شده است:

«اولین کتابی که در این معنا تالیف شده، کتاب هزار افسانه به معنای هزار داستان است و سبب تالیفش این بود که یکی از پادشاهان اگر زنی می‌گرفت، پس از یک شب که با او نزدیکی می‌نمود، وی را به قتل می‌رسانید و دختری از شاهزادگان به نام شهرزاد گرفت که بسیار خردمند و باهوش بود و همین که او را به دست آورد، آن دختر زبان به گفتن افسانه‌ای باز کرده، ولی آن را تا پایان شب به پایان نرسانید، برای اینکه پادشاه او را برای دومین شب نگاه دارد و باقی افسانه را بشنود. هزار شب به همین گونه سپری شد و خداوند پسری به او عطا کرد، شهرزاد کودک خود را نشان داد و پادشاه را از افسونگری خود آگاه ساخت. پادشاه خردمندی‌اش را پسندیده و او را نگاه داشت.»

ادوارد بلوشه هم معتقد است که ایرانیان هم‌پای هندوان در پرداختن داستان ذوق و توانایی داشتند و بسیاری از این داستان‌ها ریشه در اوستا و سنت‌های کهن ایرانی دارد.

ضمن اینکه نام‌های به کار رفته، تعلیمات و اعتقادات نشان می‌دهند که این داستان ریشه‌هایی ایرانی دارند.

پایان پیام

نویسنده: کیمیا قنبری

خرید از سایت‌های معتبر با کد تخفیف گلونی
کلیک کنید