شعر در دوره صفوی و به وجود آمدن سبک هندی

در ۳۱ تیر ۱۴۰۰ 0

به گزارش گلونی گفته شده است که در دوره صفوی به دلیل رویه شاهان این سلسه شعر و شاعری با کساد رو‎‌به‎‌رو بوده است.

راجر سیوری، استاد بخش مطالعات خاورمیانه و اسلام دانشگاه تورنتو و شرق‎‌شناس معروف معتقد است که این عقیده و رواج آن طبق نظر ادوارد براون شکل گرفته است.

ادوارد براون می‎‌گفت: «درعهدی به آن باشکوهی و قدرتی به آن دوام هیچ شاعر بزرگی در ایران ظهور نکرده است.» او در نامه‎‌ای به میرزا محمدخان قزوینی پژوهشگر ایرانی نیز چنین مطلبی را مطرح کرد و قزوینی در جواب او نوشت: «علی ای‎‌حال شکی نیست که در عهد صفویه ادبیات و شعر فارسی به پایه پستی افتاده است و حتی یک شاعر درجه اول هم در این عصر به ظهور نیامده است.»

قزوینی در این خصوص وحدت مذهبی پیش آمده در ایران و ترویج مذهب شیعه دوازده امامی، حمایت نکردن و تشویق نکردن شاه را از دلایل مخالفت با شعر و ادبیات در این دوره می‎‌داند.

می‎‌گویند شاه طهماسب و شاه عباس اول شعرهایی را که در وصف بزرگان مذهبی سروده می‎‌شده است به باقی اشعار ترجیح می‎‌دادند و در مجموع از شعرای درباری حمایت نمی‎‌کردند و شعرای دربار صفوی به دربار تیموریان در دهلی مهاجرت می‎‌کردند تا درآمد و توجه بیشتری به دست آورند. این شاعرانی که از دربار امپراتوران صفوی راهی دهلی شدند، سبک شعری به نام سبک هندی به وجود آوردند.

این شاعران از تشبیهات و استعارات نو، لطایف بدیع لغوی، خیال‎‌پردازی و اسباب علم بدیع استفاده می‎‌کردند و در توصیف احساسات از طرق جدیدتری وارد می‎‌شدند. به این سبک سبک اصفهانی هم گفته می‎‌شود و صائب، طالب آملی، عرفی، فغانی، فیضی و ابوطالب کلیم کاشانی از شاعران مشهور این سبک‎‌‎‌اند.

در بین منتقدانی که این سبک را سبکی غیر صفوی می‎‌دانند، عده‎‌ای هم حضور دارند که این نوع از ادبیات را برآمده از محیط فکری و فرهنگی صفوی می‎‌دانند و اذعان دارند این سبک از چارچوب‎‌ها و ویژگی‎‌های ایرانی خارج نیست و محصول دوره صفوی است.