کودتای مرداد در خاطرات شعبان جعفری معروف به شعبان بی مخ

در ۲۸ مرداد ۱۴۰۰ 0

به گزارش گلونی تا به حال ۲۸ مرداد برای ما داستان شکست غم‌انگیز تاریخ ایران بوده است. ما، مردم ایران شکست خوردیم و طعم تلخ آن هنوز که هنوز است در بین صفحات تاریخ یا حتی بغض پدربزرگ‌هایمان ما را می‌آزارد. حالا سوال اینجاست؛ در این صفحاتی که ما درش شکست خوردیم، چه کسی برد؟

احتمالا در صف کسانی که کودتا را بردند و پشت مصدق و مردم را به خاک زدند، نام شعبان جعفری معروف به شعبان بی‌مخ یا شعبان تاج‌بخش به ذهن‌هایمان خطور کند. شعبان جعفری یکی از چهره‌های معروف و توامان منفور کودتاست که حرف‌هایش شنیده نشده.

در روزگاری که تقریبا تمام طرفین کودتا به حرف آمده‌اند یا درباره‌شان صدها سند و مدرک، مقاله، کتاب و گزارش به چاپ رسیده است، جای حرف‌ها یا دفاعیات شعبان جعفری به عنوان یکی از گردانندگان صحنه کودتا و شاهدی فعال کجاست؟

هما سرشار، روزنامه‌نگار معروف قبل از انقلاب اسلامی، در سلسله مصاحبه‌هایی طولانی با این شخصیت جنجالی سعی داشت تا زوایای مختلفی از زندگی و شخصیت او را بررسی کند.

اثر خانم سرشار از این حیث که با اسناد و مدارک کنگره ملی آمریکا مقایسه شده و نتیجه مقایسه‌ها در پاورقی‌ها و ضمیمه‌ها آورده شده است، اهمیت ویژه‌ای در تاریخ شفاهی و تاریخ کودتا دارد.

شعبان جعفری در این مصاحبه‌ها که آنها را نشر ثالث در ایران چاپ کرده است، خاطرنشان کرده که هیچ‌گاه سیاسی نبوده و نه تنها دشمنی خاصی با مصدق نداشته بلکه دوستدار او هم بوده است. او می‌گوید در مملکتی که شپاه و وزیر داشته، من کاره‌ای نبوده‌ام و ذکر می‌کند که هرگز از طرف حکومت دستوری مبنی بر حمله به کسی یا جایی نداشته و بیشتر از روی علاقه به شاه و جلوگیری از توده‌ای‌ها آن زد و خوردها را مرتکب شده است.

تمام این حرف‌ها ما را به این نتیجه می‌رساند که جعفری بیش از هرچیز، انسان فرصت‌طلبی بوده است و توانسته با استفاده از موقعیت‌ها برای خود نامی به دست آورد.

جعفری بعد از کودتا زورخانه‌ای برای خود دست و پا کرد و علاقه او به زورخانه در خلال مصاحبه به شدت پیداست و تا حدی که یکی از شروط او برای پذیرش مصاحبه و چاپش این بوده که در پایان کتاب توضیحاتی دقیق راجع به زورخانه و مرام زورخانه‌ای آورده شود.

او بعد از انقلاب سال ۵۷ از ایران مهاجرت کرد و در لس‌آنجلس آمریکا از دنیا رفت.

با اضافه شدن یک روایت به روایت‌های موجود کودتا واقعیت گم نمی‌شود و نه تنها ابهامات ما راجع به آن روز کذایی رفع نمی‌شود، بلکه بر پیچیدگی‌های آن نیز هم افزوده می‌‌شود و درست مشخص نیست، چند سال باید بگذرد تا بتوانیم آن روز را به خوبی بشناسیم.