با مکاتب فلسفی واقع گرایی آشنا شوید

در ۲۲ مرداد ۱۴۰۰ 0

به گزارش گلونی در حوزه‌‌ اندیشه و فلسفه، تقسیم‌‌بندی‌‌هایی وجود دارد که موجب به وجود آمدن مکتب‌‌های فلسفی متعدد گشته‌‌اند.

یکی از این مکاتب مهم که دارای ریشه‌‌های تاریخی و کهن قابل توجهی است را به نام واقع‌‌گرایی (رئالیسم) می‌‌شناسیم. مکاتب فلسفی واقع‌گرایی یا رئالیسم را می‌‌توان در موضوعاتی فراتر از اندیشه و فلسفه، همچون هنر نیز مشاهده کرد.

واقع‌‌گرایی یا رئالیسم فلسفی را مکتبی فلسفی می‌‌دانند که بر این عقیده تاکید می‌‌ورزد که میان علم و معلوم قابلیت تطابق وجود دارد. به بیانی دیگر، واقع‌‌گرایان بر این عقیده هستند که علم می‌‌تواند جهان را همان‌‌گونه که هست توصیف کند.

این مفهوم برگرفته از یک عبارت لاتین متاخر «realis» که برای نخستین مرتبه در سال ۱۷۸۱ میلادی، ایمانوئل کانت آن را به کار برد. اما آموزه‌‌های واقع‌‌گرایانه برای نخستین مرتبه، سده‌‌ها پیش از کانت، در یونان باستان و توسط افلاطون و ارسطو بیان شده بود.

در سده‌‌های میانه و دوران مدرن نیز فلاسفه‌‌ای چون توماس آکویناس، بونافنتورا، دانس اسکوتوس، جان لاک، جرج برکلی، دیوید هیوم، فرانتس برنتانو، ادموند هوسرل، کارل مارکس و فردریش انگلس از جمله‌‌ فلاسفه و اندیشمندانی بودند که هر یک به طریقی با یکی از مکاتب یا انشعابات فلسفه‌‌ واقع‌‌گرایی در ارتباط بودند یا خود موجب پدید آمدن نگرشی جدید در فلسفه‌‌ واقع‌‌گرایی شدند.

واقع‌‌گرایی افلاطونی یکی از مهم‌‌ترین و البته گیج‌‌کننده‌‌ترین جریان‌‌های واقع‌‌گرایی است که برخی آن را به اشتباه ایده‌آلیسم افلاطونی دانسته‌‌اند. اما همان‌‌گونه که جرج برکلی نیز به خوبی تشخیص داده بود، آنچه ایده‌‌آلیسم افلاطونی نامیده می‌‌شود، در حقیقت با برخی از اندیشه‌‌های بنیانی ایده‌‌آلیسم در تضاد است و به همین سبب، نمی‌‌توان قائل به ایده‌آلیسمی بودن آن شد.

از جهتی دیگر، واقع‌‌گرایی افلاطونی علیرغم پیچیدگی‌‌های خویش، با گذشت زمان سرآغاز پدید آمدن دو جریان واقع‌‌گرایی در دوران بعدی شد که به واقع‌‌گرایی ریاضیاتی (رئالیسم ریاضیات) و واقع‌‌گرایی اخلاقی (رئالیسم اخلاقی) نیز مشهور هستند.

هم‌‌چنین در سده‌‌های بعدی از افلاطون و ارسطو ما شاهد پدید آمدن واقع‌‌گرایی سیاسی، واقع‌‌گرایی هنری، واقع‌‌گرایی ادبی، واقع‌‌گرایی اسکاتلندی، واقع‌‌گرایی آلمانی، واقع‌‌گرایی اتریشی، واقع‌‌گرایی قانونی و مواردی دیگر هستیم که بحث و تفصیل هر یک از ایشان خود می‌‌تواند موضوع نوشتاری دیگر باشد و در جای خود به آن‌‌ها خواهیم پرداخت.