نوروز طبیعی ترین آیین فراگیر و زنده ایرانی است

نوروز طبیعی ترین آیین فراگیر و زنده ایرانی است

به گزارش گلونی نعمت‌الله فاضلی در کانال تلگرامش نوشت:

نوروز، طبیعی‌ترین آیین فراگیر و زنده ایرانی است. نوروز، ساخته و پرداخته حکومت‌ها، ایدیولوژی‌ها، قشر و گروه خاص و بازار و فناوری نیست.

نوروز را طبیعت و تاریخ و فرهنگ ایرانی ساخته است.

از لحظه تولد این آیین تا همین سده اخیر، نوروز تام و تمام حول طبیعت و تاریخ و فرهنگ بود؛ اما با تکوین و توسعه تجدد، و زایش ملت-دولت مدرن، حکومت‌ها و فناوری‌ها و بازار نیز در ساخت و پرداخت نوروز و کم و کیف آن اثرگذار شدند.

فرایندهای رسانه‌ای و مجازی شدن، شکل‌های نوین «نوروز رسانه‌ای‌»  و «نوروز مجازی‌» را آفریدند؛ و گسترش بازار و سرمایه داری، «نوروز کالایی‌» و «نوروز مصرفی‌» را خلق کردند؛ و حکومت‌ها نیز کوشیده اند «نوروز ایدیولوژیک‌» خود حول ملی گرایی و اسلام گرایی را‌ ترویج کنند.

اما طبیعت در همه حال هسته اصلی نوروز باقی مانده و جایگاهش در سامانه نوروزی اگر چه تغییرات معنایی داشته اما سست نشده است.

علت این استحکام، هستی نوروز و جهان بینی طبیعی و طبیعت گرای آن است.

نوروز زاده و پروده دین نیست که در زادروز مرگ یا تولد رهبری دینی سامان گرفته باشد و درباره صحت و اعتبار آن میان حامیان و مخالفان و رقیبان آن دین مناقشه افکند.

همچنین نوروز حاصل رخدادی سیاسی یا اجتماعی نیست؛ که اگر چنین بود بر سر آن جدال‌ها بود و ناگزیر یا میمرد یا اگر می‌ماند محدود به حامیان آن رخداد می‌شد.

نوروز، جشن روز و روزگار نو است، جشن زمان، زمان طبیعی و تولد بهار. این که عقلانیت و خردمندی ایرانی چنین بنای عقلانی مستحکمی ساخته که بی‌گزند و خلل ناپذیر است، هم تحسین برانگیز و هم راهگشای فهم جهان بینی است که بر یکپارچگی انسان و طبیعت استوار است.

طبیعت گرایی نوروز و خرد طبیعی آن تنها در لحظه وقوع بهاری ان محدود نیست؛ همه نمادها و رمزگان نوروزی با عناصر طبیعی آتش، خاک، آب و هوا گره خورده و درامیخته است.

انسان‌گرایی نوروز نیز پاره‌ای از روح طبیعت‌گرای آن است. انسان در جهان بینی نوروزی نه فراتر و نه فروتر از طبیعت است.

ستایش و احترام آب و آتش و باد نوروزی، بیان و اذعان انسان به منزلت والای طبیعت در جهان هستی و پیوستگی و یکپارچگی انسان با اوست.

این شیوه تفکر امروزه «بوم شناسی ژرف‌»  نامیده می‌شود. شارح اصلی آن آرنه نیس فیلسوف نروژی است.

نیس در کتاب «بوم شناسی، اجتماع و سبک زندگی‌» (نیس ۱۳۹۹) زوایای گوناگون این جهان بینی را شرح می‌دهد.

نیس معتقد است:

۱: شکوفایی زندگی انسان و غیرانسان روی زمین ارزش ذاتی دارد.

۲: غنا و تنوع اشکال زندگی به خودی خود ارزشمند است و به شکوفایی زندگی انسان و غیرانسان یاری می‌رساند.

۳: انسان هیچ حقی برای کاستن از این غنا ندارند.

۴: مداخله کنونی انسان در زندگی جهان غیرانسانی بیش از اندازه است و … .

۵: شکوفایی زندگی و فرهنگ‌های انسانی در گرو کاهش اساسی انسان‌ها روی زمین است. شکوفایی زندگی غیرانسانی نیز در گرو کاهش جمعیت انسانی است.

۶: تغییرات اساسی برای بهبود شرایط زندگی مستلزم تغییر در سیاست‌هاست.

و دو اصل دیگر که بر تغییر ایدیولوژیک در زمینه درک کیفیت زندگی و ارزش‌های ذاتی؛ و مسوولیت جمعی همه برای تحقق این اصول است (نیس ۱۳۹۹: ۶۴).

بنیان فلسفه بوم شناسی ژرف و اصول هشتگانه‌اش را می‌توان با تفسیر و تحلیل جهان بینی نوروزی هماهنگ دید. نوروز شیوه‌ای از فهم پیوند ژرف محیط و هستی و طبیعت با انسان است که شامل همه جنبه‌های سبک یا شیوه زندگی می‌شود.

این که ایرانیان طی چندین هزار سال، روزی (سیزده بدر) را برای تکریم اختصاص داده و آیینی باشکوه برای ملاقات گیاهان ابداع کرده‌اند و باورها و نمادهایی غنی و سرشار از معانی برای پیوند انسان و طبیعت خلق کرده اند، نه تنها بیان کننده پیوند دیرین انسان و طبیعت، بلکه چشم اندازی برای امروز و آینده زندگی ما در هستی است.

نوروز آگاهی از اندیشه تازه است

پایان پیام

ایرانی‌ها چه دغدغه‌هایی دارند؟
اینجا را ببینید