دیوان و دروجان در اندیشه زرتشتی
به گزارش گلونی می‌دانیم در اندیشه زرتشتی همان‌طور که نیروهای خیر و پاکی دست به کار آفرینش می‌زنند و کار نظم جهان را بر دوش دارند، نیروهای شر هم در سایه‌ها کمین کرده‌اند و به دشمنی با نظام هستی پرداخته و درخدمت آشوب‌اند.
در این اندیشه در تضاد با اهورامزدا، خداوند خردمند، اهریمن مظهر تمام ناپاکی‌ها وجود دارد و در مقابل امشاسپندان، جلوه‌های اورمزد، سردیوان قرار دارند و در برابر ایزدان دیگر دیوان و دروجان که سعی در باطل کردن تلاش‌های نیروهای مینوی دارند.
در این یادداشت به معرفی تعدادی از این دیوها که در متون پهلوی از آن‌ها صحبت شده، خواهیم پرداخت.
دیو استویداد که در متن مینوی خرد هم به آن اشاره شده، دیوی‌ست که مرگ را بر گیومرت، پیش‌نمونه انسان تحمیل کرد و اسم او معنای درهم‌شکننده استخوان می‌دهد. چون او به انسان‌ها نگاه می‌کند، مرگ بر آن‌ها مستولی می‌شود.
دیو جهی یکی از دیوزنان این مجموعه است که نقش اعظم او را در اسطوره آفرینش شاهد هستیم.
او نماد بیماری‌ها و ناپاکی‌های (!) زنان و روسپی‌گری است. چراکه اساطیر زرتشتی بیان می‌کنند،
او که دختر و همسر اهریمن است، زمانی که او را در یورش دوم خود به زمین بیدار می‌کند، بوسه‌ای بر پیشانی جهی می‌زند و از این راه عادت‌ماهانه در زنان شکل می‌گیرد.
وایِ بد یکی دیگر از دیوهای قابل توجه است که می‌توان او را جلوه دیگری از ایزد وای دانست.
او فضایی که روان درگذشتگان از آن عبور می‌کنند را در اختیار داشته و جان از تن‌ها جدا می‌کند.
ایزد وای از آن رو چشم‌گیر است که ریشه در اساطیر هندواروپایی داشته است و از قول کتاب تاریخ اساطیری ایران «می‌توان به او دو جنبه داد، جنبه حیات‌بخش و مرگ‌آفرین. او هم نخستین دمی‌ست که زندگی با آن آغاز می‌گردد و هم واپسین دمی است که مرگ به دنبال دارد.»
معرفی کمالگان؛ دیوهایی که در تضاد با امشاسپندان قرار می گیرند، کدام‌اند؟
پایان پیام
نویسنده: کیمیا قنبری