درفش شهداد؛ روایتگر تمدنی کهن در دل کویر

در ۵ آبان ۱۴۰۲ 0

به گزارش گلونی همیشه حکایت از هویت ملی یک سرزمین دارد. چه از نوع امروزی‌اش باشد؛ ساخته شده از پارچه‌های رنگارنگ که با هر وزش بادی، اتحاد و همبستگی اقوامش را به نمایش بگذارد و چه از نوع باستانی‌اش باشد، همچون «درفش شهداد»، مصنوع از مفرغ.

همواره احتزازش نشان از پیروزی و سرنگونی‌اش حاکی از شکست است؛ چه نوین باشد با نمادهایی مدرن و چه از نوع کهن با نقوشی که اغلب معنایشان را نمی‌دانیم.

هر چه باشد، قدیمی‌ترینش را در ایران یافته‌اند. در شهداد کرمان! جایی در دل کویر و زیر آفتاب سوزانی که طاقت را از هر شکیبی به یغما می‌برد. پرچمی با قدمت ۴۵۰۰ ساله که همراه خودش راز سر به مهر تمدنی کهن را از دل خاک بیرون آورد.

محسن ظهوری از عصر ایران گزارش می‌دهد:

نماشای گلونی را دنبال کنید

سال ۱۳۴۶، هیئتی به سرپرستی «احمد مستوفی» از سوی مؤسسه جغرافیای دانشگاه تهران، به منظور کاوش شرق دشت لوت، عازم استان کرمان می‌شوند.

گروه جغرافی‌دانان در منطقه‌ای به نام «چال تکاب» در اطراف شهرک «خبیض» کرمان که امروز آنرا «شهداد» می‌نامیم، به صورت کاملاً اتفاقی بقایایی از گورهایی باستانی را می‌یابند.

از این جهت ادامه کاوش را به گروه باستان‌شناسی به سرپرستی «علی حاکمی» واگذار می‌کنند که تا سال ۱۳۵۵ به طول می‌انجامد. در این مدت نیز اشیای مفرغی و سفالی زیادی از داخل گورها بیرون می‌آید.

ادامه جستجوها با مسؤلیت «میرعابدین کابلی» و پس از او «نصیر اسکندری»، به هویدا شدن شهر مدفون شده با قدمت پنج هزار ساله می‌انجامد.

محلات مسکونی و کارگاه‌های صنعتی که محل زندگانی مردمانی بوده که به کشاورزی، سفالگری و فلزگری اشتغال داشته‌اند.

اینکه مردمان آن ایام چطور در کویر بی‌آب، روزگار می‌گذرانده‌اند یا اینکه چرا محل زندگی‌شان ناگهان خالی از سکنه شده را هیچ کس نمی‌داند اما با توجه به اشیای خاص و باارزشی که یافت شده‌اند، قطعاً می‌دانیم در ایام زیست‌شان، صنعت‌‌گری و تجارت را به اوج رسانده‌اند.

در میان اشیای یافت شده، یک پرچم باستانی بیش از همه توجهات را به خود جلب کرد. درفشی ساخته شده از ورقه‌ای مفرغین و مربع شکل با اضلاع ۲۳ سانتی‌متر که بر اثر گذر زمان به رنگ سبز درآمده بود.

گرچه اتصال ورقه به میله‌ای که بر بالای آن تندیسی از عقاب وجود دارد، کاربرد آن را به عنوان پرچم در پنج هزار سال پیش نشان می‌دهد اما به‌طور دقیق نمی‌دانیم برای چه قوم یا مردمانی بوده و نقوش روی آن چه معنایی دارد.

«درفش شهداد»، به طور قطع روزگاری در شهری پرآوازه‌ به احتزاز درآمده است؛ با از بین رفتن تمدنش بر زمین افتاده و حالا، هزاران سال بعد به دست ما رسیده تا خبر روزگاران قدیم را برایمان حکایت کند.