وجه تسمیه شهر اردکان و تاریخ این شهر

وجه تسمیه شهر اردکان و تاریخ این شهر

به گزارش پایگاه خبری گلونی:در کتاب وجه تسمیه شهرهای ایران، (نشر میعاد) پژوهش و نگارش: حسین توکلی مقدم آمده است:

شهر اردکان واقع ۵۴ و ۰۰ طول شرقی و ۳۲ و ۱۹ عرض شمالی

در ۵۷ کیلومتری شمال یزد (مرکز استان یزد)

با آب و هوای گرم کویری و حدود ۴۰۲۲۳ نفر جمعیت.

مهمترین آثار باستانی اردکان عبارت است از:

مسجد جامع – امامزاده سید محمد – امامزاده سید نورالدین – امامزاده میرشمس الحق – پیر بفروئیه – خرابه‌های قدیم اردکان در محلی به نام «زردک» واقع در ۱۰ کیلومتری شمال اردکان – پرستشگاه‌های زرتشتیان.

وجه تسمیه شهر اردکان

«اردکان» مرکب از دو واژه «ارد» و «کان» است. پیرامون معانی «ارد» (نک: اردبیل و اردستان) و «کان» (نک: آذربایجان) به طور مبسوط، بحث شد و تردیدی نیست که اردکان نیز به معنای جایگاه پاک و مقدس باشد، که سبب این تسمیه، آثار مقس زرتشتیان همچون آتشکده در این ناحیه بوده و هست.

هرچند که از اردکان در کتاب‌های باستانی پیش از اسلام، ذکری به میان نیامده است، اما وجود آثار زرتشتیان در اردکان و نواحی آن همچون آتشکده و دخمه‌هایی در روستاهای «شریف‌آباد کشتخوان» و «ترک آباد» حکایت از وجود اردکان اما به صورتی غیر مهم و بسیار کوچک در دوران باستان دارد.

و از دیگر این آثار می‌توان از کوه «چک چک» در مشرق اردکان نام برد که چون آب، قطره قطره از بالای کوه می‌چکد، در منبع بزرگی جمع می‌شود و به وسیله لوله در معبد زرتشتیان که در دل این کوه قرار گرفته، می‌رسد به این نام، خوانده شده است و دیگر از کوه «هریشت» در ۱۲ کیلومتری شمال شرقی اردکان که زیارتگاه زرتشتیان در دل آن می‌باشد، می‌توان نام برد.

شهر اردکان در سفرنامه سرپرسی سایکس

سرپرسی سایکس نیز در سفرنامه خود می‌نویسد: «مذهب زرتشتی تا اوایل قرن نوزدهم در حوالی اردکان، شیوع داشته و حتی نوشته‌های دُستور (روحانی زرتشتیان) ترک آباد، در حال حاضر در شهر بمبئی بایگانی می‌باشد. و از سوی دیگر مقبره معروف به بانوی فارس، مادر یا دختر یزدگرد شهریار در همین حدود می‌باشد.

چَکسن نیز در سفرنامه خود از ده زرتشتی‌نشین شریف‌آباد و دخمه‌ای قدیمی با دیواره‌های گلین یاد می‌کند و بنا بر داستانی که در میان مردم شایع است، هفت خواهر نیکوکار در نقاط مختلف دشت اردکان هفت دخمه ساختند که محل این دخمه‌ها هنوز به صورت پشته‌هایی از سنگ و خاک، نمودار است که پارسیان سالخورده شریف‌آباد، آنها را به مردم نشان می‌دهند.

نخستین باری که در کتاب‌های تاریخ از اردکان، ذکری به میان آمده، در قرن ۷ ه‍ و در طی مسافرت و عبور شیخ داد از آن حدود است که نامی از اردکان و خانقاه ساختن شیخ در آنجا مذکور است.

در کتاب‌های این دوره و پس از آن، اردکان از توابع میبد شمرده شده است، اما اکنون با توسعه اردکان، میبد از توابع اردکان است.

وجه نامگذاری‌های محلی عامیانه‌ای پیرامون شهر اردکان

وجه نامگذاری‌های محلی عامیانه‌ای که پیرامون اردکان گفته و نوشته‌اند بدین قرار است:

الف: اردکان یعنی مرکز دلاوری و خشم. چون یکی از معانی «ارد»، خشم و غضب است. زیرا در زمان حمله مسلمین به ایران، جنگجویان زرتشتی در کوه‌های اردکان، سنگر گرفته و با مسلمین شجاعانه می‌جنگیدند. از آن زمان این منطقه را ارکان نامیدند.

ب: عده‌ای نیز گوین که پس از خشک شدن دریاچه ساوه، محل اردکان به صورت باتلاق درآمده که محل تجمع پرندگان آبزی بخصوص اردک‌ها بود و چون اردکان را در کنار این باتلاق بنا کردند، آن محل را «اُردکان» نامیدند.

ج: «ارد» همان ماده شیرین و خوشمزه ارده است که از روغن کنجد به دست می‌آید، پس اردکان یعنی: جای ارده.

د: «ارد» به لفظ فُرس، «دَوْر» را گویند و چون اطراف و جوانب آن محل، کوه بسیار است و در ازمنه سابقه در آن جبال، معادن مس، سرب، فیروزه و غیره بوده، لهذا در افواه عوام، اسم آن قصبه به اردکان، موسوم گشته است.

پایان پیام