اکوتون یا بوم مرز چیست و چه مشخصاتی دارد؟
تعریف اکوتون
به گزارش گلونی هر مرز یا منطقه جغرافیایی با ویژگی‌های مشخص که بین دو یا چند زیست بوم (بیوم) یا بوم‌سازه (اکوسیستم) قرار دارد، بوم مرز یا اکوتون، نامیده می‌شود.
برای نمونه حاشیه جنگل‌ها، مناطق باتلاقی میان تالاب‌ها و خشکی‌ها، نوار ساحلی بین قاره‌ها (محّل حدّ فاصل جزر و مدّ آب دریا) یا محل اتصال رودخانه‌های آب شیرین با دریا، بوم‌مرز به‌شمار می‌آید.
تغییرات پوشش گیاهی و تنوع زیستی از یک اکوسیستم به اکوسیستم دیگر تدریجی و تفکیک مرز بین اکوسیستم‌ها تقریبی است.
به عبارت دیگر، اکوتون‌ها واحدهای اکولوژیک ناهمگن هستند و مرزهای تیزی ندارند.
برای هر زیست‌بوم، وسعت ناحیه بوم‌مرز می‌تواند بیشتر از ده‌ها کیلومتر مربع باشد.
ناحیه‌ای که بین جنگل‌های سوزنی‌برگ کانادا و مراتع آمریکای شمالی وجود دارد.، از نمونه اکوتون‌های وسیع است.
در برخی منابع علمی، به نواحی بینابینی که دارای وسعت بسیار زیادی هستند اصطلاحاً پهن‌بوم‌مرز یا اکوتون وسیع هم گفته می‌شود.
بوم‌مرز معمولاً از تنوع زیستی بالایی نیز برخوردار است و با ارزش‌ترین ذخایر اکوسیستمی در بوم‌مرزها قرار دارند.
در اغلب موارد تنوع گونه‌ای گیاهان و جانوران در بوم‌مرزها غنی‌تر از جامعه‌های زیستی Biocoenosis مجاور است.
چرا که امکان ورود کلیه موجودات از اکوسیستم‌های مجاور به ناحیه بینابینی وجود دارد، ولی تعداد افراد هر یک از گونه‌ها در داخل اکوتون کمتر از تعداد افراد آنها در جامعه اصلی‌شان است.
اکوتون ها منطقه انتقال زیست محیطی یا مرز اکولوژیکی هستند که به عنوان منطقه ساحلی، منطقه بافر، مرز، لبه، گذر زیستی، رابط و … هم شناخته می شود.
این مناطق انتقال، که معمولا به یک خط در نقشه ها کاهش می یابد، دارای ویژگی های زیست محیطی بسیار غنی و تنوع زیستی قابل توجه هستند که معمولا نادیده گرفته می‌شود.
عوامل داخلی و خارجی موثر بر تشکیل و تداوم اکوتون:
ایجاد اکوتون به دو صورت رخ می دهد: طبیعی و تحریک یا تشویق شده.
در اکوتون طبیعی: توپوگرافی، نوع خاک، محیط زیست و ویژگی های ژئومورفولوژیکی ناشی از تغییر طبیعی اکوتون‌ها است.
در اکوتون تشویق شده: فاکتورهای محیطی کوتاه مدت شدت تشکیل اکوتون و پایداری آن را تغییر می‌دهد.
این فاکتورها عبارتند از: کاشت، مداخله، فرسایش، پوشش گیاهی، چرا، سیل، برش چوب، آتش سوزی و …
حفظ اکوتون‌ها درست مثل زیست‌بوم‌ها در مسیر حفظ محیط زیست، اهمیت بسیار زیادی دارد.
پایان پیام
نویسنده: آرزو قدوسی
کد خبر : 188034 ساعت خبر : 8:00 ب.ظ