کوه های ایران کانون‌های عمده رویش‌های گیاهی

کوه های ایران کانون‌های عمده رویش‌های گیاهی

به گزارش گلونی دکتر هنریک مجنونیان در کتاب «حفاظت محیط زیست کوهستان» نوشته است:

اکوسیستم‌های کوهستانی ایران از جمله غنی‌ترین و متنوع‌ترین رویشگاه‌های گیاهی کشور و آسیای غربی به شمار می‌روند.

مهمترین توده‌های جنگلی و مراتع کشور در کوهستان‌ها گسترده‌اند.

کوه‌های ایران یکی از رویشگاه‌های اصلی گسترش اجتماعات باستانی بازمانده (relic)، گونه‌های آندمیک و نیمه آندمیک و گونه‌های بومی، کانون‌های گونه‌زایی و مراکز اصلی رویش خویشاوندان وحشی گونه‌های زراعی و بالاخره از مهمترین کانون‌های تنوع زیستی کشور به شمار می‌روند.

کوه های ایران

پوشش گیاهی هر یک از اکوسیستم‌های کوهستانی دارای ویژگی‌های متفاوتی‌اند.

این تفاوت‌ها در سطح کلان، نه‌تنها از نظر موقعیت جغرافیایی و پراکنش آن‌ها، بلکه در مقیاس خود از نظر ارتفاع، کمربندهای ارتفاعی، شیب و جهت نیز کاملا محسوس است.

البرز شمالی پوشیده از جنگل‌های هیرکانی است و اجتماعات آن از نظر وسعت رویشگاه گونه‌های باستانی بازمانده اروپا – سیبری در تمام گستره رویشی این نوع جنگل‌ها در دنیا منحصربفرد است.

گونه‌های آندمیک در این خطه اگرچه در مقایسه با رویشگاه‌های کوهستانی منطقه ایران – تورانی در سطح پایین‌تری قرار دارند، ولی با افزایش ارتفاع، غنای بومزادی این رویشگاه‌ها افزایش می‌یابد.

رویش‌های البرز جنوبی و مرکزی اغلب خشکی دوست و فاقد تیپ‌های جنگلی است و عمدتا از گونه‌های بالش‌وش و خاردار (tragacanthic) تشکیل شده است که از نظر حفاظت آب و خاک نقش حیاتی دارند.

رشته کوه‌های زاگرس بسیار متنوع است و گرچه از نظر تراکم فقیر و تیپ‌های جنگلی و غیرجنگلی آن تنک است، اما از نظر گونه‌های بومی بسیار غنی است.

تاثیر فعالیت‌های موثر انسانی بر این کوه‌ها بسیار مشهود است.

اجتماعات گیاهی با انتشار گسسته، جنگل‌های پارک‌نما، جوامع گیاهی محدودشده، توده‌ها و تک‌درختانی کهنسان بازمانده بومی (Remanant) چشم‌اندازهای زراعی در اشکوب تحتانی جنگل‌های مخروبه معروف آسیب‌دیدگی این جنگل‌ها و دست‌خوردگی شدید سیمای طبیعی آن است.

کوه‌های خراسان (بینالود، کپت‌داغ و آلاداغ) نیز از نظر گونه‌های بومی بسیار حائز اهمیت هستند. این کوه‌ها که در سیطره مرتعی (فورب و گراس) است و سیمایی استپی در آن چیره است، هر از گاهی به صورت مراتع مشجر رخ نشان می‌دهد.

ویژگی‌ها

این تیپ که به استپ‌های جنگلی مشهورند، ازویژگی‌های بارز سیستم کوهستانی زاگرس به‌شمار می‌رود.

کوه‌های جنگلی مشهورند از ویژگی‌های بارز سیستم کوهستانی زاگرس به‌شمار می‌رود.

کوه‌های ارسباران برخوردگاه گیاهان (فلور) هیرکانی، اکسینی و قفقازی است و تحت تاثیر فلات مرکزی نیز قرار دارد.

این رویشگاه کوهستانی با چشم‌اندازهای بی‌نظیر خود در کشور منحصربفرد است و از گونه‌های باارزش زیادی برخوردار است.

جدا از عناصر فلور زون‌های گیاهی چهارگانه ذکر شده ارسباران از گونه‌های اندمیک، بومی، رلیک و بازمانده زیادی نیز سود می‌برد.

رشته کوه‌های جنوب و مکران پوشیده از بوته‌ها و درختچه‌هایی است که منشأ متفاوتی دارند.

به عبارت دیگر، میعادگاه عناصر دیرین استوایی (paleotropic) و دیرین شمالگانی (palearctic)اند و در آن‌ها نفوذ عناصر گیاهی ایرانی – تورانی به مرزهای گرم ایران جنوبی که وابسته به فلور عمان – سندی هستند، یا بالعکس، به کرات دیده می‌شود. این موقعیت بینابینی (ecotone) از ارزش ویژه‌ای برخوردار است.

پایان پیام