تأسی هنر به قرآن کریم

از عنصر ارزشمند «هنر» به تأسی از قرآن کریم به نفع تربیت و تعالی جامعه بهره بگیریم. و زمینه شکوفایی استعدادهای هنری را از طریق گسترش نمایشگاه‌های هنری و فراهم نمودن فضای فعالیت در تمام عرصه‌های هنر متعهد از جمله هنرهای تجسمی تا سینمایی و موسیقی، و حمایت از هنرمندان به‌ویژه تجلیل و تکریم پیشکسوتان و نام آوران عرصه هنرهای اصیل و بومی مهیا سازیم.

به گزارش پایگاه خبری گلونی، متن سخنرانی «علی جنتی» وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در بیست و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم به شرح زیر است:

قرآن کریم معجزه ابدی اسلام و تنها کتاب معتبر آسمانی است. تنزل آن از عالم غیب به عالم ناسوت و ازمقام قرب به جهان مادی در ماه مبارک رمضان سبب شرافت و عظمت این ماه عزیز گردید (شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن)

در این ایام مبارک که گرانبهاترین تحفه آسمانی توسط برترین انسان‌ها به دست بشریت رسیده فرصت مغتنمی است تا تشنگان وادی معرفت جان شیفته خود را از سرچشمه هدایت و زلال کوثر الهی سیراب و از معارف و لطائف قرآن کریم سرمست نماید.

قرآن کریم بحر مواج و اقیانوس بی‌کرانه‌ای است که فهم بشر از درک حقیقت آن ناتوان و شناخت عمق و عظمت آن از دایره اندیشه و عقل بیرون است و به تعبیر امام حکیم و بزرگوارمان «قرآن جلوه تام خدای تعالی است» و ادراک کنه آن که تجلی علم پروردگار است غیر ممکن است. با اینهمه خدای متعال آن را آنقدر تنزل داد تا دست بشر به شاخه‌های طوبای آن برسد و با چنگ زدن بر این حبل­الله سیر مقامات عالی انسانی و وصول به قرب الهی فراهم شود.

بنا به صراحت آیات قرآن هدف اصلی از نزول این کلمات بینات، چیزی جز خوشبختی و سعادت انسان­ها از طریق تربیت و تهذیب نفوس و آراستگی به اخلاق فاضله و نیز آموزش حکمت و دانایی برای تشکیل جامعه­ای سالم و پیشرفته نبوده است.

از آنجا که انسان موجودی پیچیده و شگفت‌انگیز و دارای استعدادهای گوناگون است طبعاً کتابی که برای تربیت و اداره او از جانب خالق متعال نازل گشته باید خود شگفتی ­ساز و قادر بر رشد همه ابعاد وجود آدمی باشد. همین دلیل قرآن کریم از بدو نزول تا کنون، به گواهی تاریخ شکوهمند اسلام، توانسته است همپای تحولات علمی و فکری جوامع انسانی در هر دوره متناسب با شرایط زمان نقش هدایت بخش و اثرگذاری خود را در اندیشه و رفتار مسلمانان و حتی غیر مسلمین ایفا کند.

بی­گمان یکی از رموز زنده‌بودن و تأثیرگذاری قرآن را باید در آمیختگی آیات آن با عنصر دانش و هنر جستجو کرد. شکوفایی استعدادهای هنری و خلق اعجاب آمیز انواع آثار هنری با مضامین قرآنی در جهان اسلام بهترین شاهد این مدعاست. این ظرفیت عظیم قرآن موجب شد تا مسلمانان جهان به ویژه ایرانیان در پرتو تفکر در آیات الهی چندین قرن مشعل فروزان علم را در جهان به دست گیرند و پایه گذار بسیاری از دانش‌های زیر بنایی در زمینه هستی‌شناسی و انسان‌شناسی باشند.

در این کتاب الهی اهداف و اصول مهم تربیتی، اجتماعی و سیاسی به ­صورتی لطیف، در قالب انواع هنرهای معنوی و لفظی و به­شکل جذاب­ترین داستان‌ها ارائه شده است.

به عنوان مثال در ضمن داستان شیرین و شنیدنی حضرت یوسف (ع) پاسخ ده‌ها مشکل اساسی در زمینه اخلاق، مدیریت، اقتصاد و تربیت را می‌توان یافت که متناسب با شرایط امروز جامعه به ذکر چند مورد بسنده می‌کنم:

 امروزه یکی از دغدغه‌های متدینین، علما و مسئولان نظام ما مشکلات فرهنگی و اخلاقی جامعه است. در این سوره شریفه طریق رهایی از معضلات اخلاقی را منحصر در خودسازی و مهار نفس سرکش منحصر دانسته و راه نجات از کید نفس اماره را با کلام رسای (ربی السجن احب الی مما یدعوننی الیه) و تمسک به صبر و بردباری و تحمل ناملایمات حتی به قیمت قبول سختی‌های زندان با ارائه زیباترین الگو بیان کرده است. بر اساس این پیام قرآنی تنها راه حل معضل بی‌بند و باری‌ها، تقویت بنیان­های عقیدتی است. برای تحقق این هدف مهم و حیاتی باید نهادها و شخصیت­های دینی چون مساجد، هیأتهای مذهبی، ائمه محترم جمعه و جماعات، و به‌طور کلی روحانیت معظم که بحمدالله همواره در الگو سازی و هدایت مردم، موفق بوده و موثرترین نقش را در دین باوری مردم داشته‌اند و نیز صدا و سیما که از لحاظ تأثیر گذاری حرف اول را می‌زند و در کنار آنها وزارتخانه­ها و دیگر نهادهای فرهنگی با بهره گیری از روشهای صحیح باید به تحکیم اعتقادات جامعه اهتمام جدی ورزند.

قرآن کریم در داستان حضرت یوسف مدیریت صحیح جامعه را به دو شرط اساسی (تخصص و تعهد) پیوند زده و با عبارت بلیغ (قال اجعلنی علی خزائن الارض این حفیظ علیم) شیوه اداره جامعه را با گماشتن افرادی که دارای دو ویژگی (امانتداری) و (آگاهی) باشند مورد تأکید قرار داده است.

در بخش دیگری از این داستان، به مدیریت صحیح اقتصادی که موجب استقلال و آبادی کشور مصر در آن­روز و رفاه مردم شده اشاره می‌کند و با دستور (و ما حصدتم فذروه فی سنبله الا قلیلا مما تأکلون) قناعت، صرفه جوئی و آینده نگری را گوشزد می‌نماید. در پایان این داستان قرآن کریم، روی عنصر « امید» به عنوان مهمترین پشتوانه موفقیت افراد تکیه کرده و با بیان (ولا تیأسوا من روح الله انه لا ییأس من روح الله الا القوم الکافرون) یاس و نومیدی را از صفات کافران و کسانی دانسته که از خدا دل بریده و به مادیت پیوسته‌اند. و با این پیام زیبا، دل‌ها و جان‌های مخاطبان را با دمیدن روح امید به الطاف بی‌پایان خداوند که منشأ اعتماد به نفس و پایگاه مطمئن برای همه موفقیتهای دنیوی و اخروی است زنده می‌کند.

تنها در یک سوره، در قالب داستان و با بهره‌گیری از عنصر هنر، ده‌ها آموزه تربیتی، اجتماعی و اقتصادی را به‌منظور ایجاد جامعه‌ای خدامحور، خود باور، باتدبیر و امیدوار مطرح شده است.

لذا می‌توان نتیجه گرفت:

اول آن‌که قرآن کریم را به عنوان کتاب جامع هدایت و سعادت بشر پیش روی ما قرار دارد و بدانیم که هدایت صحیح جامعه و گسترش تربیت انسانی و اخلاقی در محیط خانواده، مدرسه، دانشگاه و جامعه تنها و تنها در سایه رفع مهجوریت از آن و بازگشت به این منبع فناناپذیر و حیاتبخش امکان پذیر است.

از عنصر ارزشمند «هنر» به تأسی از قرآن کریم به‌نفع تربیت و تعالی جامعه بهره بگیریم. و زمینه شکوفایی استعدادهای هنری را از طریق گسترش نمایشگاه­های هنری و فراهم نمودن فضای فعالیت در تمام عرصه­های هنر متعهد از جمله هنرهای تجسمی تا سینمایی و موسیقی، و حمایت از هنرمندان به‌ویژه تجلیل و تکریم پیشکسوتان و نام‌آوران عرصه هنرهای اصیل و بومی مهیا سازیم.

امروز می‌توان ادعا کرد که بزرگترین خلا جامعه مسلمان مهجور ماندن آموزه‌های انسازساز قرآن است. وقتی از ضعف فرهنگ عمومی، ضعیف شدن فضایل اخلاقی و تغییر ماهیت سبک زندگی اسلامی صحبت می‌کنیم؛ وقتی از آسیب‌های اجتماعی سخن می‌گوییم و از کثرت این آسیب‌ها در جامعه می‌هراسیم باید بدانیم که آموزه‌های عملی قرآن در جامعه کمرنگ شده است توصیه‌های قرانی بیشتر رنگ تزیینی به خود گرفته‌اند و در عمل نهادینه نشده‌اند. جامعه ما دچار بیماری‌های مختلفی است و بیماری‌های عقیدتی در رأس بیماری‌ها است.

امروز بیش از گذشته نیازمند تمسک به قرآنیم قرائت، حفظ، تفسیر و هنرآفرینی قرآنی به جای خود بسیار ارزشمند است اما آنچه انسان را به مسیر حق و حقیقت و به سوی کمال و سعادت می‌برد عمل به قرآن است. ذکر این نکته را نیز لازم می‌دانم که رفع مشکلات و معضلات فرهنگی با سخنرانی و شعار ممکن نیست بلکه نیازمند آسیب‌شناسی جدی و یافتن راهکارهای علمی و محتاج عزم ملی از سوی همه متصدیان فرهنگی است چه آنها که دارای مسوولیت حاکمیتی و نظارتی هستند و چه ده‌ها مرکز فرهنگی غیررسمی که با اعتبارات و امکانات فراوان وظیفه هدایت اخلاقی و تربیتی جامعه را به عهده دارند.

مراجعه معظم تقلید به ویژه رهبر معظم انقلاب اسلامی بارها از وضعیت فرهنگی اجتماعی جامعه اظهار نگرانی کرده‌اند که آخرین مورد آن در دیدار رهبر معظم انقلاب اسلامی با نمایندگان مجلس دهم مطرح شد. ما هم به میزان قابل توجهی نسبت وضعیت فرهن کشور نگرانی جدی داریم وقتی در جامعه تظاهر و ریا رواج یابد و هواهای نفسانی نظیر خودخواهی‌ها در جامعه فراگیر شود مردم نسبت به گناه حساسیت نخواهند داشت. حقوق مردم پایمال می‌شود غیبت رواج می‌یابد رواج یابد و هواهای نفسانی نظیر خودخواهی‌ها در جامعه فراگیر شود مردم نسبت به گناه حساسیت نخواهند داشت حقوق مردم پایمال می‌شوند غیبت رواج می‌یابد، راستگویی کمتر مشاهده می‌شود، گمراهی و گناه جامعه را فرا می‌گیرد.

اگر برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات مجموعه نظام براساس معارف بلند قرآن کریم صورت گیرد و به نحو صحیحی مردم با فرهنگ قرآن و اهل بیت آشنا و به آن معتقد شوند قطعاً ثبات و آرامش در جامعه حکمفرما می‌شود و بسیاری از آسیب‌های اجتماعی کاهش می‌یابد.

ما باید براساس کلام مولا امیرالمؤمنین به قرآن مراجعه کنیم قرآن کریم شفای دردهای جامعه را معرفی می‌کند در سوره اسرا می‌فرماید «ونزل من القران ما هو شفا و رحمه اللمومنین»

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با استعانت از خداوند متعال در محدوده امکانات و اعتبارات خود توانسته است گام‌های موثری را در جهت ارتقا رشد دینی و نشر آموزه‌های قرآن کریم و فراهم آوردن فضای با نشاط فرهنگی در چارچوب قوانین جمهوری اسلامی بردارد. ما عمیقاً معتقدیم بحران هی روحی در جهان امروز که ریشه آن در یاس، احساس بی‌هویتی و پوچگرایی است و گاه نشانه‌هایی از آن در جامعه ما نیز مشاهده می‌شود نتیجه دوری از پیام انبیا و معارف الهی است و راه رهایی از گرداب مادیت و صعود به قله‌های کمال انسانی در گرو فهم درست قرآن و عمل به آن است.

بیست و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن با شعار (به سوی قرآن) در پی وصول به این هدف مهم و حیاتی از طریق بهره‌گیری از خلاقیت‌های هنری و آثار اندیشمندان در عرصه‌های مختلف آموزش، پژوهش، ادبیات و… می‌باشد. این نمایشگاه عرصه مناسبی است برای عرضه و تبادل تجربیات در زمینه شیوه‌های فهم از طریق عنصر هنر و اندیشه برای تمام اقشار و طبقات اجتماعی و زمینه‌ای مطمئن برای ایجاد دلبستگی و وابستگی به قرآن عزیز دمیدن روح امید و نشاط و نوآوری و دستیابی به سبک زندگی قرآنی است.

هدف اصلی قرآن کریم هدایت انسان‌ها به سوی آرامش، خوشبختی و سعادت است بنابراین سمت و سوی نمایشگاه قرآن علاوه بر فهم قرآن باید احیا قرآن میان مسلمانان جهان باشد. اگر خواهان برگزاری نمایشگاه پرباری در سایه قرآن هستیم باید هدف اصلی خود را بر پایه احیا قرآن میان مسلمانان جهان بنا کنیم. الحمدلله در نمایشگاه قرآن موضوعاتی مانند رسانه و احیا قران، دانشگاه و احیا قران، مدرسه و احیا قران، حوزه علمیه و احیا قرآن، خانواده و احیا قرآن و جوان و احیا قرآن مورد توجه قرار گرفته‌اند.

با گرامیداشت یاد و خاطره همه کسانی که از اولین سال شکل گیری این نمایشگاه تاکنون دار فانی را وداع کرده‌اند به ویژه برادر گرانمایه‌ام مرحوم آقای شعاعی و آقای شالچی که در روزهای اخیر به لقا الله پیوستند و با یاد شهیدان قرانی به ویژه قاریان عزیزی که در فاجعه منا دعوت حق را لبیک گفتند به روح بلند بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی امام راه‌حل که در پیمودن راه قرآن دریچه نوینی به فهم قرآن گشود درود می‌فرستیم و برای مقام معظم رهبری که سکاندار توسعه و ترویج فرهنگ قرانی هستند آرزوی سلامتی و طول عمر با برکت داریم.

در پایان لازم می‌دانم از همه کسانی که قلبشان برای فهم قرآن و ترویج و توسعه فرهنگ و سبک زندگی قرانی می‌تپد و همه همکاران گرانقدری که برای برپایی این رویداد قرانی تلاش کرده‌اند صمیمانه سپاسگزاری کنم و برای همه شما شیفتگان مکتب قرآن آرزوی سلامتی و موفقیت در عمل به قرآن مجید دارم.

پایان پیام