چند نکته درباره تکثیر یوزپلنگ در اسارت
چند نکته درباره تکثیر یوزپلنگ در اسارت
به گزارش گلونی سید مهدی نبی‌یان، کارشناس ارشد محیط زیست. پژوهشگر حیات‌وحش نوشت: «فرض کنیم در پنجاه سال پیش زندگی می‌کنیم، شواهد نشان می‌دهد گوزن زرد در شرف انقراض است. اطلاعات دقیقی درباره گونه وجود ندارد!
گروهی، اولویت اول را حفاظت از زیستگاه جنگلی دز و کرخه به عنوان زیستگاه طبیعی گونه و افزایش ضریب امنیت آن می‌دانند.
آنها معتقدند ابتدا مطالعه‌ای جامع با جلب نظر تمام کارشناسان داخلی و تعدادی متخصص خارجی برای شناخت تهدیدات و تهیه طرحی جامع برای مدیریت گونه لازم است. این گروه مخالف زنده‌گیری و تکثیر در اسارت هستند و حذف حتی یک فرد گوزن زرد از زیستگاه را لطمه‌ای بزرگ به جمعیت مولد می‌دانند.
اما سناریویی که پنجاه سال پیش اجرا شد این چنین نبود. یک تیم کوچک، چند گوزن زرد را که احتمالا آخرین بازماندگان گونه بودند، از طبیعت زنده‌گیری و به فنسی در دشت‌ناز ساری انتقال دادند. جالب است بدانید امروز بیش از سیصد فرد گوزن زرد در شرایط اسارت و نیمه اسارت زندگی می‌کنند.
با وجود گذشت بیش از ۵۰ سال و اقدامات انجام شده، زیستگاه طبیعی گوزن زرد همچنان از امنیت مناسبی برای این گونه برخوردار نیست!
بی شک اگر ۵۰ سال پیش،غیر از این اجرا می‌شد، همه فرصت‌ها برای نجات گونه سوخته بود و امروز از گوزن زرد تنها چند عکس سیاه و سفید برایمان به یادگار مانده بود.
تکثیر یوزپلنگ در اسارت
در خصوص تکثیر یوز، تردیدهای بجا و جدی درباره دشواری تکثیر و معرفی توله‌های احتمالی به طبیعت مطرح است.
پرواضح است در صورت موفقیت تکثیر، فرصت برای برنامه‌ریزی و آموزش موالید نسل‌های دوم و سوم و افزایش امنیت زیستگاه وجود دارد، اما فرصت برای تکثیر را نباید به راحتی از دست داد.
به‌شخصه ترجیح می‌دادم امروز تعدادی ببر هیرکانی یا شیر ایرانی حتی شده در شرایط اسارت برایمان باقی مانده بود!
ابتدا اینکه سازمان بر اساس وظایف قانونی‌اش، گونه تحت مدیریتش را بر اساس اختیارات قانونی زنده‌گیری و به سایت تکثیر منتقل کرده است.
طرح تکثیر از ابتدای شروع پروژه یوز به عنوان یکی از گزینه‌های نجات گونه از خطر انقراض در سازمان محیط زیست مطرح بوده و از ابتدا این سناریو در یکی از مناطق یزد یا سمنان یا میاندشت وجود داشته است.
بدیهی است هر سناریویی موافق و مخالف خودش در میان صاحبنظران را هم داشته باشد. که البته موضوع بحث من نیست.
اما پرسشی که اینک مطرح است، آیا سازمان حفاظت محیط زیست برای اقداماتش ابتدا باید از مردم و همه کارشناسان نظرسنجی کند و سپس آن را اجرایی نماید؟
آیا اگر سازمان حفاظت محیط زیست بدون نظرسنجی عمومی و جلب‌نظر تمام کارشناسان، اقدامی را در راستای حفاظت و بر اساس یکی از سناریوهای معمول حفاظتی مطرح در جهان در دستور کار قرار دهد و بعد اطلاع‌رسانی کند اسم آن مخفی‌کاری یا پنهان‌کاری است؟
به‌شخصه به دلایل زیر معتقدم امور تخصصی مرتبط با حفاظت پیش از اجرا نباید همگانی شود:
اول اینکه اختلاف نظرات کارشناسی که طبیعی است، پروژه را از نظر زمانی با تعویق طولانی روبرو خواهد کرد.
دوم، اجماع کارشناسی متاسفانه در ایران معمولا بسیار دور از دسترس بوده و هر چه تعداد کارشناسان بیشتر، اختلاف نظرات بیشتر و اجرای پروژه دور از دسترس‌تر خواهد بود.
سوم، اختلاف نظرات کارشناسی به متن جامعه کشیده شده و در جامعه غیر متخصص دو دستگی ایجاد می‌کند و از اعتبار و اعتماد عمومی به کارشناسان می‌کاهد.
چهارم، مردم و افراد غیر کارشناس به تدریج خود تبدیل به صاحبنظر حوزه‌ای تخصصی شده که این خود تهدیدی جدی برای آینده کاری حفاظتگرایان به شمار می‌آید.
موضوع بعد مقایسه هزینه تکثیر در اسارت یوزپلنگ با هزینه حفاظت در زیستگاه آن است.
وقتی خروج دام تنها از پارک ملی توران، نزدیک به ۲۰ سال زمان برده و بیش از یک میلیارد تومان هزینه برای خرید کمتر از ۱۵ آغل برداشته است، قطعا حفاظت و امن کردن میلیون‌ها هکتار از زیستگاه یوزپلنگ بسیار بیشتر از هزینه تکثیر در اسارت منابع مالی و زمان نیاز دارد.
گو اینکه اجرای طرح تکثیر، تاثیر مستقیم بر روی افزایش کیفیت حفاظت از زیستگاه و جذب منابع مالی جانبی خواهد داشت.
جالب توجه اینکه کل هزینه‌ای که در سایت تکثیر یوز در توران انجام شده، از قیمت یک آپارتمان ۵۰ متری در تهران کمتر است.
نکته آخرم هم درباره بحث‌های بسیار پُردامنه و پُر حاشیه درباره درون‌آمیزی و گرداب ژنتیکی و داستان یوزهای نر یزد و یوزهای ماده توران و این ماجراست.
علی‌رغم نظرات و مقالات موجود، شواهد قابل اعتنایی در این خصوص مشاهده نمی‌شود.
جمعیت بیش از یک‌صد فرد گورخر از تنها سه فرد والد و سیصد گوزن زرد از تنها چهار والد بدون مشکلی بزرگ، خود گویای ماجراست.
گو اینکه وقتی بر اساس مستندات موجود جمعیت به زیر پنجاه فرد رسیده است، یعنی ما سال‌هاست که از بحث درون‌آمیزی گذر کرده‌ایم و طرح این موضوع بیشتر سدی در برابر اقدامات اجرایی است.
برای اطلاعات بیشتر این وبینار را ببینید.
پایان پیام
کد خبر : 214970 ساعت خبر : 6:56 ب.ظ