سقوط پادشاهی آشور چگونه اتفاق افتاد؟

در ۲۱ مرداد ۱۴۰۰ 0

به گزارش گلونی آشوریان مردمانی هستند که در روزگار کهن در شرق نزدیک باستان (خاورمیانه) زندگی کرده و تمدنی بسیار مشهور داشتند.

در بخش نخست این نوشتار به معرفی آشوریان، تقسیم‌‌‌بندی‌‌‌های تاریخ آشور و دوران آشور کهن، میانه و نو پرداختیم، حال برآنیم تا در این نوشتار درباره سقوط پادشاهی آشور سخن بگوییم.

سقوط پادشاهی آشور

در قرن هقتم پیش از میلاد، دولت آشور که در دو سده قبلی توسط پادشاهان خود به بزرگ‌‌‌ترین مرزهای خویش دست یافته بود، با چند مشکل اساسی در غرب، جنوب و شرق مرزهای خود مواجه شد.

در غرب آن‌‌‌ها با مصر و سرزمین‌‌‌های یهودی‌‌‌نشین جنگ‌‌‌هایی داشتند که محدود به همان مقطع زمانی بود، اما مشکلات مرزهای جنوبی و شرقی آشور، مشکلاتی دیرینه بودند.

یکی از مشکلات اصلی، سرزمین بابل بود.

بابلی‌‌‌ها اگرچه برای سال‌‌‌های متمادی خراج‌‌‌گذار آشور بودند اما میل به استقلال و طغیان ایشان به گونه‌‌‌ای بود که در زمان ضعف دولت آشور، چه آن وضعیت مقطعی باشد چه شرایط قالب در دوران زمام‌‌‌داری یکی از پادشاهان آشور، بر علیه آشوریان وارد جنگ می‌‌‌شدند.

گذشته از این، اختلافات درونی پادشاهان آشور نیز بسیار موثر بود.

هم‌‌‌چنین رقیب دیرینه آشوریان در شرقی، یعنی عیلام، به واسطه همکاری با اسقلال‌‌‌طلبان بابلی، درون مرزهای پادشاهی آشور را نا آرام می‌‌‌ساخت.

اگرچه عیلامی‌‌‌ها سرانجام از آشوریان شکست سختی خوردند و پادشاهی متحد عیلام برافتاد، اما حکومت جوان و تازه نفس مادها در کوهستان‌‌‌های زاگرس، دردسری جدید برای پادشاهی آشور بود.

سرانجام دولت آشور پس از مرگ آخرین پادشاه مقتدر آشوری، یعنی آشوربانی‌‌‌پال (حک: ۶۶۹- ۶۳۱ پ.م)، دولت‌‌‌های ماد و بابل نو که تازه از سیطره آشوریان خارج شده بود، فرصت را برای اقدام علیه آشور مغتنم شمردند.

کتیبه‌‌‌ای بابلی از حمله لشکریان ماد به فرماندهی پادشاه ماد هووخشَثَرَه (حک: ۶۲۴- ۵۸۵ پ.م) در سال ۶۱۲ پ.م سخن به میان آورده و می‌‌‌گوید که لشکریان ماد موفق شدند تا پادشاه آشوری، سین-شر-ایشکون (حک: ۶۲۷- ۶۱۲ پ.م) را به سختی شکست داده و شهر نینوا را در محاصره بگیرند.

مطابق مندرجات این کتیبه محاصره نینوا چند ماه به طول انجامید و عاقب‌‌‌الامر، لشکریان شهر را تصرف کرده و آن را به تلی از خاک مبدل ساختند.

مشخص نیست که سین-شر-ایشکون در نبرد نینوا کشته شده یا در نبردی دیگر، اما بر اساس شواهد و منابع می‌‌‌دانیم که پس از او آشور-اوبالیت سوم (حک: ۶۱۲- ۶۰۹ پ.م) برای مدتی کوتاه، لشکریان آشور را در نبرد بر علیه مادها و بابلی‌‌‌ها رهبری کرده و سرانجام با مرگ اوست که دولت آشور از میان رفته است.

اگر چه شواهد جدید بیان‌‌‌گر تداوم این نبردها تا مدتی بعد هستند اما می‌‌‌دانیم که پادشاهی آشور می‌‌‌بایست تا سال ۶۰۰ پ.م، از میان رفته باشد.