شن، ماسه، توسعه

شن، ماسه، توسعه

پایگاه خبری گلونی، محسن تیزهوش: در میان روزها و هفته‌هایی که از یک سو روز جهانی اقدام برای حفاظت از رودخانه‌ها ” ۲۴ اسفند ماه ” در برابر تخریب‌های افسارگسیخته با منشا انسانی را سپری کرده‌ایم و از سوی دیگر به پیشواز روز ۱۵ فروردین خواهیم رفت که به جهت حفاظت از ذخایر ژنتیکی و زیستی یک روز ملی نام گرفته تا اهمیت و جایگاه داشته‌های طبیعی به ویژه حفاظت از رودخانه‌های مهم کشورمان را بیش از گذشته دریابیم.

در سال‌های اخیر بهره‌برداری‌های بیش از حد انتظاری که پایدار نبوده و بیشتر بهره‌کشی زیستی بوده، نفس را از رودخانه‌های ایران بریده و سرزمینی که رودخانه‌هایش را از دست بدهد یکی از مهمترین گهواره‌های تنوع زیستی را با دست خویش نابود کرده است؛ در این بین شاهد تخریب رودخانه‌های استراتژیک کشور با تمرکز بر اکوسیستم‌های آبی موجود در غرب کشور، زاگرس روبرو بوده‌ایم. همانطور که همگان می‌دانند منطقه راهبردی زاگرس با تولید آماری نزدیک به پنجاه درصد از منابع کشور کلید نجات سرزمین بوده و در این سال‌ها پروژه‌های مختلف انتقال آب بین حوضه‌ای که بارها مورد مخالفت کارشناسان، مردم و نهادهای مستقل حامی محیط زیست قرار گرفته همچنان ادامه داشته و با تمام این سخن‌ها و شرایط حاکم بر زیستگاه‌های آبی همچنان شاهد اصرار بر انتقال آب به مناطقی بوده‌ایم که بر اساس توان اکولوژیکی هیچ‌گاه نمی‌توانند کاربری آبزی‌پروری و یا از این دست را در خود داشته باشند. اما دریغ از برنامه‌های شتاب‌زده ای که تنها به منافع کوتاه‌مدت نگریسته و آنچه که مالیات خشکسالی و مهاجرت‌های اجباری هستند را همیشه نادیده گرفته‌اند. برداشت‌های گاه و بی‌گاه کارخانه‌های شن و ماسه نیز زخم عمیقی است که همچنان بر پیکر بوم‌سازگان آبی این سرزمین جای خوش کرده است.

در سال جدید نیز شواهد بسیار محکمی وجود دارد که تداوم ساخت سدهای بزرگ و انتقال آب بین حوضه‌ای کمر بر قتل منابع زیستی و ژنتیکی استان‌های مهمی همچون لرستان و حتی جنوب کشور بسته که شرایط را بحرانی‌تر از امروز خواهند کرد. در این بین باید به این نکته اشاره کرد که رودخانه‌ها بستر مناسبی برای تولید و پرورش و آبادنی یک سرزمین هستند و برای جوامع محلی رونق اقتصادی را به ارمغان آورده و در حقیقت ضامن امنیت غذایی منطقه به شمار می‌آیند.

این در حالی است که رودخانه‌های زاگرس به ویژه لرستان شاهد شدیدترین تخریب‌های سال‌های اخیر بوده و هر روز بر وجود کارخانه‌های برداشت شن و ماسه به بهانه توسعه افزوده می‌شود؛ در بیشتر موارد این کارخانه ها سبب دگرگونی زیستگاه و تنوع زیستی رودخانه شده و شدت و نوع این تخریب‌‌ها آسیبی است که درصد جبرانش به صفر نزدیک است.

در سالی که گذشت کارخانه‌های شن و ماسه موجود در استان لرستان با بهره‌کشی‌های گسترده خویش سبب آلودگی آب، خاک و هوا شده و تنوع زیستی رودخانه را نیز به مخاطره انداختند. شوربختانه ریختن پساب‌های آلوده، از بین رفتن آبزیان و تولید کانون‌های گردوغبار تنها بخشی از عمل‌کرد ناپایدار این توسعه‌ی بی‌حاصل می‌باشند. به دیگر سخن عدم رعایت اصول و الزامات محیط زیستی و برداشت‌های فاقد ارزیابی‌های کارشناسی شده نه‌تنها توسعه‌ای را برای لرستان به ارمغان نیاورده بلکه امروز بیم آن می‌رود که آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی در بین بومیان منطقه آغازی بر بحران‌های عمیق باشد.

در پایان باید به این نکته بارها اشاره کرد که لرستان نیازمند توسعه‌ی پایدار و درخور می‌باشد و از همین رو برداشت‌های شن و ماسه از رودخانه‌های این استان باید با مجوزهای محدود و ارزیابی شده، نظارت‌های مستمر از سوی نهادهای متولی و در صورت عدم رعایت الزامات شاهد برخوردهای بی چون و چرای قوه قضاییه با متخلفین باشیم.

پایان پیام