به گزارش پایگاه خبری گلونی، نخستین بار نام رشت در کتاب حدود العالم نوشته شده به سال ۳۷۲ هـ.ق آمده است. حمدالله مستوفی در کتاب نزهه القلوب تألیف یافته در سده‌ی هشتم هجری قمری در کتاب خود از رشت نام برده و درباره‌ی شهر رشت می‌نویسد:
«رشت از اقلیم چهارم، هوایش به غایت گرم و متعفن است، حاصلش غله و پنبه و ابریشم و برنج است» (نزهه القلوب، مستوفی صص ۱۶۳ ـ ۱۶۲)
خاندان تجاسپیان در سده‌ی هفتم تا نیمه‌ی دوم سده‌ی نهم هجری قمری در شهر رشت، در رمضان ۷۹۱ هـ.ق سید علی کیا با سپاهی عظیم از لاهیجان به جانب رشت شتافت امّا در جنگی پای دیوار شهر سیدعلی کیا و عده‌ای از برادران و پسران او کشته شدند.
در پی حملات صفویان در سال‌های ۱۰۰۰ تا ۱۰۰۶ هجری قمری به فرمان شاه عباسی همه‌ی شاه زادگان و فرمانروایان گیلان از جمله بازماندگان خاندان تجاسپی رشت کشته شدند. پس از چیرگی دولت صفوی به گیلان رشت به خاطر موقعیت مناسب جغرافیایی و اقتصادی به عنوان مرکز ایالت گیلان انتخاب شد.
در سال ۱۰۴۵ قزاق‌های روس به فرماندهی استنکورازین شهر رشت را غارت کردند. هم چنین در سال ۱۷۰۱ قزاق‌ها برای بار دیگر به رشت حمله کردند.
در سال ۱۱۳۵ هـ.ق در هنگام حمله‌ی افغان‌ها به ایران، فرمان‌روای گیلان با فرستادن نماینده‌ای به آستاراخان، پیشنهاد تسلیم رشت را به ازای جلب پشتیبانی امپراطوری روسیه نمود که این پیشنهاد مورد استقبال پطر کبیر امپراطور روسیه واقع شد و نتیجه‌ی آن امضای پیمان نامه‌ای بین شاه تهماسب دوم با نماینده‌ی پطر در رشت بود.
در اواخر عصر قاجار نهضت‌های مردمی در رشت اوج گرفت، در ۱۸ تیرماه ۱۲۸۸ خورشیدی مشروطه خواهان گیلان به سوی پایتخت تاختند و در براندازی استبداد محمدعلی شاه تلاش فراوان نمودند. در سال ۱۲۹۰ هـ.ق روسها به رشت تجاوز کردند و در پی آن چهارتن از آزادی‌خواهان رشت به دست قزاق‌های روس به دار آویخته شدند. سه سال پس از آن جنگ اول جهانی آغاز شد و روسها بر رشت چیره شدند. در این هنگام میرزاکوچک خان از مجاهدین مشروطه خواه گیلان به رشت وارد شد و نهضت جنگل را پایه‌ریزی کرد امّا در سال ۱۳۰۰ هجری بامرگ میرزا رهبر پرخروش جنگل نهضت خاموش شد.
شهر رشت به دلیل اهمیت اقتصادی ـ سیاسی به عنوان مرکز استان گیلان جمعیت حاشیه‌ی اطراف را طرف خود جلب نمود و با گسترش شهر به عنوان یک کلان شهر یکی از مراکز مهم مبادله و توزیع کالا در مناطق شمالی ایران مورد توجه قرار گرفت.
پایان پیام
